A

y chied lettyr 'syn abbyrlhit Ladjynagh

She A, ny a, yn chied lettyr as y chied vreeockle 'syn abbyrlhit Ladjynagh,[1] ta ymmydit ayns abbyrlhit ny Gaelgey noa-emshiragh as ayns abbyrlhittyn elley er feie ny cruinney. She aittyn yn ennym va currit er 'sy Ghaelg ayns ny laaghyn t'er ny gholl shaghey.[2]

A
A a
Ymmyd
Screeu-chorys Script Ladjynagh
Sorçh Abbyrlhitagh
Çhengey vunneydagh Ladjyn
Coad-phoynt Unicode U+0041, U+0061
Soiaghey abbyrlhittagh 1
Shennaghys
Lhiasaghey
Traa ymmydit c. 700 RC – jiu
Sluightee
Shuyraghyn
Elley
Troa screeu Clee dys y jesh
Ta'n art shoh goaill stiagh aascreeuynyn sheeanagh 'syn Abbyrlhit Sheeanagh Eddyrashoonagh (IPA). Son stiurag vunneydagh da cowraghyn ASE, jeeagh er Cooney:ASE. Son yn anchaslys eddyr [ ], / / as ⟨ ⟩, jeeagh er ASE § Lhoobeenyn as streeanyn tessen-screeu.
A
A
Abbyrlhit Bunneydagh yn ASE
Aa Bb Cc Dd
Ee Ff Gg Hh Ii Jj
Kk Ll Mm Nn Oo Pp
Qq Rr Ss Tt Uu Vv
Ww Xx Yy Zz

Shennaghys

reagh
Egyptagh Proto-Sinaitagh Proto-Canaanagh Feaneeckagh Greagagh Heear Etruscagh Ladjynagh
             

T'ad gra dy daink y lettyr A jeh screeu caslys jeh kione ghow ayns Jalloo-ocklyn Egyptagh ny yn abbyrlhit Proto-Sinaitagh.[3] Haink y cowrey shoh trooid coryssyn screeuee Feaneeckagh, Greagagh, Etruscagh as Romanagh dys y chummey t'ayn nish.

'Sy Ghaelg hene, ta'n lettyr çheet magh ass yn abbyrlhit Baarleagh liorish obbyr John Phillips, Aspick Sodor as Vannin, as e lheid cairscreeu y yannoo son y Ghaelg ayns ny 1700yn.

Mysh 1600 RC, va cummey linneydagh ec lettyr yn Abbyrlhit Feaneeckagh, as shen bun chummaghyn shinney. S'cosoylagh dy row yn ennym echey faggys da aleph yn abbyrlhit Ewnagh.

Tra ghlack ny Shenn Ghreagee yn abbyrlhit jeu, cha row feme oc er y stad sluggidagh va'n lettyr çheet er ayns ny çhengaghyn Semittagh. Myr shen, ren ad ymmyd jeh son y vreeockle /a/, as dreill ad yn ennym echey lesh caghlaa beg (alpha). Ayns ny screeuyn grainnit shinney, mysh y 8oo eash RC, va'n lettyr soit er e heu, agh haink eh dy yeeaghyn gollrish y fer jeianagh.

Hug lhieu ny Etruscanee yn abbyrlhit Greagagh dys kione-çheerey yn Iddaal. Ny shinney, ghlack ny Rauee yn abbyrlhit shoh son dy screeu Ladjyn, as ta'n lettyr shoh er mayrn ayns yn abbyrlhit Romanagh jeianagh ta ymmodee çhengaghyn screeut ayn (lesh caghlaaghyn beg), goaill stiagh Gaelg.

Coadyn co-earrooder

reagh

Ayns Unicode, ta A mooar ec U+0041 as a beg ec U+0061.[4]

Ayns ASCII, ta A mooar ec 65 as a beg ec 97. Ayns earrooyn jeesoil, shen 01000001 as 01100001.

Ayns EBCDIC, ta A mooar ec 193 as a beg ec 129.

Ayns HTML as XML, ta A mooar ec "A" as a beg ec "a".

Imraaghyn

reagh
  1. "Latin alphabet". Encyclopædia Britannica.
  2. Kelly, Phil. "Lessoonyn Level 1". Feddynit magh er 09 Mean Souree 2024. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (cooney)
  3. (1956) "A", The World Book Encyclopedia 1. Field Enterprises, Inc, 1.
  4. Javascript Unicode Chart (en). Feddynit er 2009-03-08.