Fwee (grammeydys)
Ta fys çhengoaylleeagh er y duillag shoh. Jeeagh er Soilshaghey magh:Çhengoaylleeaght my vel feme ayd er cooney. |
She ronney grammeydagh eh fwee, bentyn rish eddyr-obbraghey breear as ny h-arganeyn echey.
Fweeghyn ny Gaelgey
reaghTa daa 'wee ec y Ghaelg: fwee jantagh as fwee surransagh. My ta kione y raa ny "yantagh" y vreear (dy ghra myr shen, ta'n kione "jannoo" y breear), she fwee jantagh t'ayn. My ta kione y raa ny "hurransagh" y vreear (dy ghra myr shen, ta'n breear "jeant da"') , she fwee surransagh t'ayn.
Sampleyryn:
- 1a. Ta BreesheyKIO.JAN screeu lioarCAS.SUR.
- 1b. Ta meeKIO.JAN loayrt.
Ta'n fwee jantagh ec ny raaghyn shoh.
- 2a. Ta lioarKIO.SUR goll er screeu liorish BreesheyCAS.JAN.
- 2b. Hed ehKIO.SUR er jannoo
Ta'n fwee surransagh ec y raa shoh.
Fwee jantagh
reagh'sy 'wee jantagh, ta kione y vreear ny yantagh. Myr shen:
- 3. Screeu y venKIO.JAN liooar.
'sy tampleyr shoh, ta y ven (kione y raa) çheet er ny ta screeu.
Fwee surransagh
reaghTa'n fwee surransagh ec breearyn neuchaghlaaee. T'eh gardjaghey cass y raa dy ve ny chione, as ginjilaghey (dys argane cleaynt) ny scryssey magh ny va kione y raa. T'eh jannoo olt neuchaghlaaee jeh olt aistragh. 'sy 'wee surransagh, ta cass y ta cummey cowrit ec breear ennagh, as ta kione y vreear ny hurransagh. Ta cowraghey case caghlaa rere paartyn noa ny h-arganeny. Myr shen (ayns çhengey ennymagh-cassidagh):
- 4a. Ta raadynKIO.JAN.ENN stroie yn çheu çheereyCAS.SUR.CSD
- 4b. Ta'n çheu çheereyCOM.SUR.ENN goll er stroie (liorish raadynCLE.JAN.CSD).
(cur geill: cha nel cowraghey case 'sy Ghaelg, agh ta ny sampleyryn show cowraghey yn aght ta case gobbraghey ayns çhengaghyn elley)
Ta 4a taishbyney cummey fwee jantagh y raa. Ta çheu çheerey (kione y raa) çheet er ny ta goll er stroie, as myr shen, she surransagh t'ayn. Ayns 4b, ta'n troggal cowrit goll er stroie ec y vreear, as ta çheu çheerey er ny h-ardjaghey. Foddee oo faagail magh y raa roie-ocklagh "liorish raadyn".
Fweeghyn elley
reaghTa ny smoo na daa fwee ec shiartanse dy hengaghyn elley.
Fweeghyn Celtiagh
reaghAyns çhengaghyn Celtiagh elley, ta cummey seyr ec breearyn.
Sampleyr Yernish:
- 5a. déan (jannoo), déanaim (neeym), déantar (ta _ goll er jannoo)
Sampleyr Bretnish:
- 5b. gallu (foddee), gallaf (foddymRYH), ni ellir parcio yma (cha nod shiu pairkal ayns shoh)
Cha nel lheid y 'wee ec Gaelg jeianagh.
Fwee "eddyr"
reaghTa'n fwee eddyr ec kuse dy hengaghyn. Ayns y 'wee shoh, cha nod oo gra dy vel y chione ny yantagh ny ny hurransagh - ta troyn y ghaa echey.
- 6. Ta'n casseroilKIO broie 'syn oghe.
Fwee noi-hurransagh
reaghTa'n fwee noi-hurransagh ry-akin ayns çhengaghyn ergatagh-jeeragh. T'eh cosoylaghey rish y 'wee surransagh agh ta'n obbyr echey slane hoal noi. Gollrish y 'wee surransagh, t'eh jannoo olt neuchaghlaaee jeh olt aistragh. Agh t'eh jannoo shen liorish ardjaghey cass y raa (argane A) dys commagh y vreear neuchaghlaaee (argane S), as scryssey magh ny injilaghey shenn chione y raa (argane O).
Ayns çhengey ergatagh-jeeragh, 'sy fwee jantagh, ta'n surransagh jeeragh as ta'n jantagh ergatagh. Myr shen:
Jantagh:
- 7a. ThomaaseCAS.SUR.JEE BreesheyKIO.JAN.ERG Phaag
- Phaag Breeshey Thomaase)
(cur geill: cha nel cowraghey case 'sy Ghaelg, agh ta ny sampleyryn show cowraghey yn aght ta case gobbraghey ayns çhengaghyn elley)
Ta'n fwee noi-hurransagh scryssey magh y jantagh, as gardjaghey y surransagh dy ve ergatagh. Ny keayrtyn, hie y jantagh er cur stiagh reesht as eshyn jeeragh nish, agh she argane cleaynt t'ayn nish. Ta cummey cowrit noi-hurransagh er y vreear.
- 7b. PhaagFNH ThomaaseCOM.SUR.ERG (BreesheyCLE.JAN.JEE)
- Hie Thomaase er paagey (liorish Breeshey)