Thaish

(Aa-enmyssit ass Thai)

She çhengey ashoonagh as oikoil ny Çheer Thai ee Thaish (ภาษาไทย Phasa Thai.[1] T'ee 'sy chynney çhengey Tai, as t'ad credjal dy daink ad ass ny ta yn Çheen yiass jiu. She çhengey toanagh as scarreydagh t'ayn, as ta cowraghyn grammeydagh eck.

Thaish
ภาษาไทย phasa thai
Goll er loayrt ayns yn Çheer Thai, yn Valaysia, yn Chamboyd, yn Vurmey, yn Laos
Earroo loayreyderyn 60-64 millioon
Rhenk 24
Kynney çhengey Tai-Kadai
Corys screeuee screeu Thai
Staydys oikoil
Çhengey oikoil ayns yn Çheer Thai
Fo stiurey ec Undinys Pandityn ny h-Ard-Ooasley
Coadyn çhengey
ISO 639-1 th
ISO 639-2 tha
ISO 639-3 tha
Screeuyn Brahmagh
Screeuyn Brahmagh
Ta screeuyn Brahmagh er y duillag shoh. Mannagh vel jargaght jannoo screeu crampit ec y cho-earrooder ayd, foddee dy vaik uss breearyn ass ynnyd as spankyn laccal taah. Ny smoo...

Sheeanchoryssaghtys reagh

Ta cowraghyn sheeanagh ASE 'syn art shoh. Mannagh vel jargaght jannoo screeu crampit ec y cho-earrooder ayd, foddee dy vaik uss cowraghyn feyshtey, kishtaghyn, ny cowraghyn elley ayns ynnyd ny cowraghyn Unicode.

Toanyn reagh

Ta queig toanyn 'sy Thaish: meanagh, injil, tuittym, ard as irree. Ta'n taabyl heese soilshaghey ny toanyn myn-heeanagh as y fockley magh sheeanagh oc.

Toan Thaish sampleyr Myn-heeanagh Sheeanagh Gaelg
meanagh สามัญ นา /nāː/ [naː˥˧] magher reise
injil เอก หน่า /nàː/ [naː˧˩] (far-ennym)
tuittym โท หน้า /nâː/ [naː˥˩] eddin
ard ตรี น้า /náː/ [naː˧˥] naunt/naim ny sassey na'n ayr as moir ayd
irree จัตวา หนา /nǎː/ [naː˨˩˧] çhiu

Corocklyn reagh

Ta Thaish geddyr-scarrey bleaysee ayns tree ronnaghyn:

Ta'n nah as treeoo jeu ec y Ghaelg myr myn-heeanyn: myr sampleyr, ta /b/ cronnaneagh neuennalit, as ta'n myn-heean /p/ goll er fockley magh myr [pʰ] neuchronnaneagh ennalit son y chooid smoo. Cha nel y chied ain agh myr fo-heean /p/. 'sy taabyl heese, ta'n chied linney soilshaghey ASE, as ta'n nah linney soilshaghey lettyryn Thaish ta goll er fockley magh myr shen ec toshiaght yn 'ockle.

  Daa-veillagh Meeill-
eeacklagh
Cooyl-
eeacklagh
Lurg-
chooyleeacklagh
Cleaoil Coghooysagh Sluggidagh
Stronnagh   [m]
    [n]
ณ,น
      [ŋ]
 
Bleaystagh [p]
[pʰ]
ผ,พ,ภ
[b]
*
  [t]
ฏ,ต
[tʰ]
ฐ,ฑ,ฒ,ถ,ท,ธ
[d]
ฎ,ด*
    [k]
[kʰ]
ข,ฃ,ค,ฅ,ฆ
  [ʔ]
**
Screebagh   [f]
ฝ,ฟ
[s]
ซ,ศ,ษ,ส
        [h]
ห,ฮ
Affricaid       [tɕ]
[tɕʰ]
ฉ, ช, ฌ
     
Craa       [r]
       
Faggyssaght         [j]
ญ,ย
  [w]
 
Lhiattagh       [l]
ล,ฬ
       
* Ta บ as ด jee-chronnaneagh ec jerrey fockle, as t'ad goll er fockley magh myr [p] as [t] fo shaghey.
** Ta'n lettyr อ tostagh roish breeocklyn.

Breeocklyn reagh

Ta breeocklyn neuchramp ny Thaish 'sy taabyl heese. Ta'n linney s'ardjey cowrey ASE y vreeockle, as ta'n nah linney lettyryn Thaish. Ta schimmeig (–) cowraghey ynnyd y chied chorockle ta'n breeockle goll er fockley magh ny lurg. Ta nah schimmeig cowraghey dy vel feme er corockle s'jerree ny lurg.

 
Breeocklyn ny Thaish.[2]
  Toshee Cooyl
neuruntit neuruntit runtit
giare liauyr giare liauyr giare liauyr
Doont /i/
 -ิ 
/iː/
 -ี 
/ɯ/
 -ึ 
/ɯː/
 -ื 
/u/
 -ุ 
/uː/
 -ู 
Eddyr-ghoont /e/
เ-ะ
/eː/
เ-
/ɤ/
เ-อะ
/ɤː/
เ-อ
/o/
โ-ะ
/oː/
โ-
Eddyr-foshlit /ɛ/
แ-ะ
/ɛː/
แ-
    /ɔ/
เ-าะ
/ɔː/
-อ
Foshlit     /a/
-ะ, -ั
/aː/
-า
   

Ta ny breeocklyn ayns jeesyn liauyr as giare: t'adsyn nyn myn-heeanyn ta jannoo focklyn er lheh 'sy Thaish, agh t'ad goll er aascreeu 'syn aght cheddin;[2] ta เขา (khao) çheet er "eh, ee", agh ta ขาว (khao) çheet er "bane". Shoh ny jeesyn liauyr-giare:

Liauyr Giare
Thaish ASE Çhyndaa Screeu Thaish ASE Çhyndaa
–า /aː/ /fǎːn/ giarrey ayns slissagyn' –ะ /a/ /fǎn/ 'dreamal'
–ี  /iː/ /krìːt/ 'giarrey' –ิ  /i/ /krìt/ skynn'
–ู  /uː/ /sùːt/ 'tayrn stiagh ennal' –ุ  /u/ /sùt/ 'jerrinagh'
เ– /eː/ /ʔēːn/ 'lieh-lhie' เ–ะ /e/ /ʔēn/ 'kiangley craue'
แ– /ɛː/ /pʰɛ́ː/ 'goll er cur fo haart' แ–ะ /ɛ/ /pʰɛ́ʔ/ 'goayr'
–ื  /ɯː/ /kʰlɯ̂ːn/ 'tonn' –ึ  /ɯ/ /kʰɯ̂n/ 'goll seose'
เ–อ /ɤː/ /dɤ̄ːn/ 'shooyl' เ–อะ /ɤ/ /ŋɤ̄n/ 'argid'
โ– /oː/ /kʰôːn/ 'lhieggey' โ–ะ /o/ /kʰôn/ 'çhiu'
–อ /ɔː/ /klɔːŋ/ 'drummey' เ–าะ /ɔ/ /klɔ̀ŋ/ 'kishtey'
 
Daaghooaghtyn ny Thaish.[2]

Foddee ad coghiangley ny breeocklyn myr daaghooaghtyn. Ta Tingsabadh & Abramson (1993) [2] gra dy vel adsyn as breeockle ardey ec y jerrey /Vj/ as /Vw/ ec bun. Er son dy hoilshaghey toan, t'ad cur "liauyr" orroo as rolteen oc:

Liauyr Giare
Thaish ASE Thaish ASE
–าย /aːj/ ไ–*, ใ–*, ไ–ย /aj/
–าว /aːw/ เ–า* /aw/
เ–ีย /iːa/ เ–ียะ /ia/
–ิว /iw/
–ัว /uːa/ –ัวะ /ua/
–ูย /uːj/ –ุย /uj/
เ–ว /eːw/ เ–็ว /ew/
แ–ว /ɛːw/
เ–ือ /ɯːa/
เ–ย /ɤːj/
–อย /ɔːj/
โ–ย /oːj/

Ta tree treeghooaghtyn eck, as ad liauyr:

Thaish ASE
เ–ียว /iow/
–วย /uɛj/
เ–ือย /ɯɛj/

Imraaghyn reagh

  1. Corys Aascreeu Reeoil ny Thaish: phasa thai; aascreeu ISO 11940: p̣hās̄ʹāthịy
  2. a b c d Tingsabadh, M.R. Kalaya; Arthur Abramson (1993). "Thai". Journal of the International Phonetic Association 23 (1): 25.