Yn Toolynn
Ta'n Toolynn (Soolynnish: Sverige), ny Reeriaght y Toolynn dy h-oikoil (Soolynnish: 
Konungariket Sverige (cooney·fysseree)), ny çheer Nordagh er Lieh-innys Loghlin 'syn Oarpey Hwoaie. Ta joaraghyn thallooin eck lesh Norlynn da'n sheear as y twoaie, as lesh Finnlynn da'n shiar hwoaie, as t'ee kianglt rish y Danvarg 'sy jiass liorish Droghad Öresund.
| Reeriaght y Toolynn Konungariket Sverige (Soolynnish) |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Arrane ashoonagh: "Du gamla, du fria"[a] ("Uss y shenn, uss y seyr") Arrane reeoil: "Kungssången" ("Arrane y Ree") |
||||||
.svg) |
||||||
| Preeu-valley (as y balley smoo) | Stockholm 59°21′ Hwoaie 18°04′ Hiar
| |||||
| Çhengey oikoil | Soolynnish[b] | |||||
| Myn-çhengaghyn ashoonagh | ||||||
| Reiltys | Monarkaght vunraghtoil pharlamaidagh unnaneagh | |||||
| - | Monark | Carl XVI Gustaf y Toolynn | ||||
| - | Ard-vinishter | Ulf Kristersson | ||||
| - | Loayreyder y Riksdag | Andreas Norlén | ||||
| Shennaghys | ||||||
| Entreilys gys yn UO | 1 Jerrey Geuree 1995 | |||||
| Eaghtyr | ||||||
| - | Yn clane | 449,964 km² (55oo) 173,732 mi ker |
||||
| - | Ushtey (%) | 8.7 | ||||
| Earroo yn phobble | ||||||
| - | Coontey-pobble 2009 | 10,587,696[4] (88oo) | ||||
| - | Glooaght | 20.6/km² (192h) 53.3/mi ker |
||||
| LTS (CCK) | Ooley 2008 | |||||
| - | Yn clane | $342.682 villoon[5] | ||||
| - | Yn dooinney | $37,333[5] (17oo) | ||||
| LTS (ennymagh) | Ooley 2008 | |||||
| - | Yn clane | $478.961 billoon[5] | ||||
| - | Yn dooinney | $52,180[5] (9oo) | ||||
| Gini (2005) | 23 (injil) | |||||
| ALD (2007) | ▲ 0.963[6] (feer ard) (7oo) | |||||
| Argid | krona (SEK) |
|||||
| Traa ynnydagh | CET (UTC+1) | |||||
| - | Souree (TTLS) | CEST (UTC+2) | ||||
| Coad eddyr-voggyl | .se[d] | |||||
| Coad çhellvane | +46 | |||||
Ta'n Toolynn ny treeoo çheer smoo 'syn Unnaneys Oarpagh rere eaghtyr as ee 450,000 km² (173,746 mi ker), as ta ny smoo na 9.2 millioon dy 'leih cummal 'sy çheer. Ta glooaght y phobble feer injil 'sy çheer - 21 dooinney 'sy chilometer kerrinagh (53 'sy veeiley cherrinagh) - lesh glooaght ny s'yrjey ayns lieh yiass ny çheerey. Ta 85% jeh sleih-earroo cummal ayns ardjyn baljagh, as t'eh er credjal dy bee ardjaghey ayns ny h-earrooyn shen rere loaghtey cruinneydaght.[7] She Stockholm y preeu-valley, as t'ee ny balley smoo 'sy çheer lesh 1.3 villioon dy 'leih 'syn ard baljagh as 2 villioon 'syn ard moir-valjagh. T'ad Gothenburg as Malmö y nah as y treeoo balley smoo.
Ta'n Toolynn ny reeriaght vunraghtoil lesh reiltys ta jeant seose jeh corys ard-whaiylagh. Ta tarmaynys ard-lhiasit eck. T'ee rang-oardit 'sy chied ynnyd 'sy theihll ayns Ayndagh Deynlaghys lesh The Economist as 'sy çhiaghtoo ynnyd ayns Ayndagh Lhiasaghey Deiney lesh ny h-Ashoonyn Unnaneysit. Ta'n Toolynn ny h-oltey jeh'n Unnaneys Oarpagh veih 1 Jerrey Geuree 1995 as t'ee ny h-oltey jeh'n RCTL.
Dirree lesh y Toolynn dy ve ny çheer neuchroghagh as unnaneysit car ny Mean Eashyn. 'Sy 17-oo eash ren y çheer sheeyney magh jeh ny thallooyn eck son Impiraght y Toolynn y chur er bun. Agh va'n chooid smoo jeh'n thalloo eck caillt car ny 18-oo as ny 19-oo eashyn. Va'n lieh hiar jeh'n Toolynn, Finnlynn noa-emshiragh, caillt dys y Roosh ayns 1809. Haghyr y caggey jerrinagh as y Toolynn ayn dy jeeragh ayns 1814, tra ren y Toolynn imman er Norlynn çheet stiagh ayns unnaneys persoonagh lhiee. Va'n unnaneys shen er tannaghtyn derrey 1905. Vaih'n traa shen, va'n Toolynn ayns stayd shee, as polasee joarree neu-çheughit ayns traa shee as neu-chommeeaght ayns traa caggee.[8]
Noteyn
reagh- ↑ Cha nel "Du gamla, du fria" er ny ve doltit dy h-oikoil myr yn arrane ashoonagh, agh t'eh coontit myr arrane ashoonagh rere cadjinchliaghtey.
- ↑ Veih 1 Jerrey Souree 2009.[1][2] Ta staydys oikoil ec y Çhengey Chowree Hoolynnagh chammah myr y çhengey chowree ashoonagh oikoil.
- ↑ Ta enney oikoil currit da dagh fer jeh ny queig çhengaghyn shoh myr myn-çhengaghyn veih'n vlein 1999[3]
- ↑ Ta .eu ymmydit myrgeddin, myrane lesh çheeraghyn elley yn Unnaneys Oarpagh
Imraaghyn
reagh- ↑ "Språklag (2009:600)" (ayns Swedish). Riksdag. 28 Boaldyn 2009. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 10 Sauin 2014. Feddynit magh er 10 Sauin 2014.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=as|archive-date=(cooney) - ↑ Landes, David (1 Jerrey Souree 2009). "Swedish becomes official 'main language'".
- ↑ "Är svenskan också officiellt språk i Sverige?" [Nee çhengey oikoil 'sy Toolynn ee yn Toolynnish?] (ayns Swedish). Coonseil Çhengey yn Toolynn. 1 Toshiaght Arree 2008. Er ny hashtey veih yn lhieggan bunneydagh er 6 Toshiaght Arree 2014. Feddynit magh er 22 Mean Souree 2008.
- ↑ Marranys: Cha nel yn imraa taishbynit dy kiart. Jeeagh er y docamadys son sonreeaghtyn.
- ↑ a b c d "Sweden" (ayns Baarle). International Monetary Fund. Feddynit magh er 01-10-2009.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=(cooney)CS1 maint: çhengey gyn enney (link) - ↑ (Baarle) Human Development Report 2009. Ny h-Ashoonyn Unnaneysit. Feddynit magh er 5 Jerrey Fouyir 2009
- ↑ Statistics Sweden. Yearbook of Housing and Building Statistics 2007. Statistics Sweden, Energy, Rents and Real Estate Statistics Unit, 2007. ISBN 978-91-618-1361-2. Ry-gheddyn er-voggyl ec PDF format
- ↑ (Baarle) U.S. State Department Background Notes: Sweden
| She bun ta'n art shoh. Cur rish, son foays y yannoo da Wikipedia. |