Neoin
Ta fys bentyn rish kemmig er y duillag shoh. Jeeagh er Soilshaghey magh:Kemmig my vel feme ayd er cooney. |
| ||||||
Cadjin | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Ennym, Cowrey, Earroo | Neoin, Ne, 10 | |||||
Straih chemmigagh | Gas taaue | |||||
Possan, Çhymcheayrt, Block | 18, 2, p | |||||
Cruinnaghey breneenagh | 20.1797(6) g·mol−1 | |||||
Cummey lectraneyn | 1s2 2s2 2p6 | |||||
Lectraneyn 'sy çhliggan | 2, 8 | |||||
Troyn fishigagh | ||||||
Paase | Gas | |||||
Glooaght | (0 °C, 101.325 kPa) 0.9002 g/L | |||||
Poynt lheie | 24.56 K (-248.59 °C, -415.46 °F) | |||||
Poynt broie | 27.07 K (-246.08 °C, -410.94 °F) | |||||
Troyn breneenagh | ||||||
Staydyn ocsaidaghey | gyn fysseree | |||||
Bree eeaneaghey | 1-d: 2080.7 kJ·mol−1 2-h: 3952.3 kJ·mol−1 3-oo: 6122 kJ·mol−1 | |||||
Imraaghyn |
Ta neoin ny neon (ASE: [nʲoːn]; veih νέον (neon) ny Greagish ta çhyndaait myr "noa") ny vunstoo lesh y chowrey Ne as yn earroo breneenagh 10. Ga dy vel neoin ny vunstoo feer chadjin 'sy Tuinney, cha nel mooarane jeh'n stoo shen ry-gheddyn er y Chruinney. Ayns foaynooyn cadjin, ta'n neoin ny ghas taaue gyn daah, agh t'eh soilshean lesh daah ruy-oranje buigh tra t'eh ymmydit ayns çhoobyn lhiggee as lampaghyn neoin as fograghyn soilsheenys. T'eh goit ass yn aer dy traghtee raad t'eh ry-gheddyn ayns mooadyn beggey.
William RamsayEdit
By eh William Ramsay (1852-1916) y kemmigagh Albinagh ren feddyn magh queig jeh ny gassyn ooasle. Rug eshyn ayns Glaschu, as ren eh studeyrys er kemmig 'sy Ghermaan fo stiurey Robert Bunsen. Ta sleih cooinaghtyn er Ramsay er yn oyr dy dooar eh magh argon (1894), hailium (1895), neoin (1898), krypton (1898) as xenon (1898). Scarr eh neoin, krypton, as xenon veih aer va jeant ny ushlagh. Chossyn William Ramsay Aundyr Nobel ayns 1904 son geddyn ny queig gassyn ooasle imraait heose.