Xenon
Ta fys bentyn rish kemmig er y duillag shoh. Jeeagh er Soilshaghey magh:Kemmig my vel feme ayd er cooney. |
| ||||||
Cadjin | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Ennym, Cowrey, Earroo | Xenon, Xe, 54 | |||||
Straih chemmigagh | Gas taaue | |||||
Possan, Çhymcheayrt, Block | 18, 5, p | |||||
Cruinnaghey breneenagh | 131.293(6) g·mol−1 | |||||
Cummey lectraneyn | [Kr] 5s2 4d10 5p6 | |||||
Lectraneyn 'sy çhliggan | 2, 8, 18, 18, 8 | |||||
Troyn fishigagh | ||||||
Paase | Gas | |||||
Glooaght | (0 °C, 101.325 kPa) 5.894 g/L | |||||
Poynt lheie | (101.325 kPa) 161.4 K (-111.7 °C, -169.1 °F) | |||||
Poynt broie | (101.325 kPa) 165.03 K (-108.12 °C, -162.62 °F) | |||||
Troyn breneenagh | ||||||
Staydyn ocsaidaghey | 0, +1, +2, +4, +6, +8 (ny smoo na 0 dy anvennick) (Ocseed lag-gheyre) | |||||
Lectro-jiooldaght | 2.6 (Scaailey Pauling) | |||||
Bree eeaneaghey | 1-d: 1170.4 kJ·mol−1 2-h: 2046.4 kJ·mol−1 3-oo: 3099.4 kJ·mol−1 | |||||
Imraaghyn |
Ta xenon ny vunstoo lesh y chowrey kemmigagh Xe. She 54 yn earroo breneenagh echey. T'eh ny ghas taaue gyn daah, gyn blass, gyn soar, as t'eh ry-gheddyn ayns mooadyn beggey ayns aeraght ny Cruinney. Ta xenon ymmydit ayns lostanyn laue as arc-lostanyn as myr cadlaghan.
William RamsayEdit
By eh William Ramsay (1852-1916) y kemmigagh Albinagh ren feddyn magh queig jeh ny gassyn ooasle. Rug eshyn ayns Glaschu, as ren eh studeyrys er kemmig 'sy Ghermaan fo stiurey Robert Bunsen. Ta sleih cooinaghtyn er Ramsay er yn oyr dy dooar eh magh argon (1894), hailium (1895), neoin (1898), krypton (1898) as xenon (1898). Scarr eh neoin, krypton, as xenon veih aer va jeant ny ushlagh. Chossyn William Ramsay Aundyr Nobel ayns 1904 son geddyn ny queig gassyn ooasle imraait heose.