Malagasish yn Ard-chlaare

Ta Malagasish yn Ard-chlaare çheet er yn abbyrt smoo cadjin jeh'n Valagasish, as ish ny çhengey ashoonagh Vadagascar.[1]

Malagasish yn Ard-chlaare
Fiteny Malagasy
Fockley magh malgaʃ
Goll er loayrt ayns Madagascar, Ny h-Ellanyn Comoro, Réunion, Mayotte
Earroo loayreyderyn 6 millioon
Kynney çhengey Austraineeshagh
Staydys oikoil
Çhengey oikoil ayns Madagascar
Fo stiurey ec
Coadyn çhengey
ISO 639-1 Gyn coad
ISO 639-2
ISO 639-3 plt

Kynney reagh

Cha nel mooinjerys eddyr Malagasish as çhengaghyn Affricagh faggys jee. Dy feer, she olteyr smoo sheear y çhengaghyn Malayagh-Polaneesagh ee. Ta mooinjerys eddyr y çhengey shoh as çhengaghyn ny h-Indoneesh, ny Malaysia as ny h-Ellanyn Phillippeenagh, as mooinjerys faggys eddyr ish as çhengaghyn Barito Borneo, ga dy vel troyn Polaneesagh eck.[2]

Ta fockle-hasht Valagasish goaill stiagh focklyn jeh Arabish as ny çhengaghyn Bantu, Kiswahili er lheh.[3]

Sheeanchoryssaghtys reagh

Breeocklyn reagh

Toshee Meanagh Cooyl
Doont i, y
/i/
o
/u/
Eddyr-ghoont e
/e/
ao, ô
/o/
Foshlit a
/a/

Corocklyn reagh

Daa-veillagh Meill-eeacklagh Feeacklagh Cooyl-eeacklagh Cooyl-chroymmit Coghooysagh Scoarnagh
Stronnagh m n
Bleaystagh
ny
affricaid
Neuchronnaneagh p t ts ʈʂ k
Neuchronnaneagh roie-stronnagh mp nt nts ɳʈʂ ŋk
Cronnaneagh b d dz ɖʐ ɡ
Cronnaneagh roie-stronnagh mb nd ndz ɳɖʐ ŋɡ
Screebagh Neuchronnaneagh f s h
Cronnaneagh v z
Lhiattagh l
Craa r

Ny corocklyn cooyl-eeacklagh /s z l/, ta beggan cleaoilaghey orroo. Ny corocklyn coghooysagh /k g/, ta cleaoilaghey orroo lurg /i/ (m.s., alika /alikʲa/, cowraghey "moddey").

Son y chooid smoo, ta trimmid yn ‘ockle er y shillab lieh-yerrinagh, mannagh vel jerrey yn ‘ockle ka, tra ny na. My t’eh, ta’n trimmid er y shillab daa roish y jerrey. Breeocklyn gyn trimmid orroo (er lhimmey jeh/e/), ayns ymmodee abbyrtyn, t’ad faagail y cronnane oc, ny eer goll er baih. Myr shen, ta fanorona goll er fockley magh myr [fḁˈnornḁ].

Screeu reagh

T’ad er screeu Malagasy liorish yn abbyrlhit Romanagh neayr's 1823. Roish shen, v’ad jannoo ymmyd jeh screeuyn Ajami, ny’n abbyrlhit Sorabe ("screeuyn mooar" myr v’ad cur er ayns Madagascar) son screeuyn pishagagh ny astroaylleeagh.

Ta 21 lettyr ec yn abbyrlhit: a, b, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, r, s, t, v, y, z. Ta kianglaghyn baghtal eddyr lettyryn as sheeanyn. i as y, ta’n ghaa taishbyney /i/ (y ec jerrey fockle, i ayns buill elley), as ta o goll er fockley magh myr /u/. T’ad screeu ny h-affricaidyn /ʈʂ/ as /ɖʐ/ myr tr as dr, as t’ad screeu /ts/ as /dz/ myr ts as j. Dy mennick, cha nel ad fockley magh h. Lettyryn elley, ta feeu yn IPA oc dy jarroo.

Imraaghyn reagh

  1. Ethnologue report for Madagascar (25 Jerrey Fouyir, 2008). Feddynit er 2008-10-25.
  2. Wittmann, Henri (1972). "Le caractère génétiquement composite des changements phonétiques du malgache." Proceedings of the International Congress of Phonetic Sciences 7.807-10. La Haye: Mouton.[1]
  3. Ethnologue report for language code:plt (25 Jerrey Fouyir, 2008). Feddynit er 2008-10-25.