Mona Douglas

screeudeyr as craishteyder Manninagh (1898–1987)

She beeal-arrisheyr, screeudeyr, bard, as sheerloayreyder Manninagh va Constance Mona Douglas (18 Mean Fouyir 1898 – 8 Jerrey Fouyir 1987).[1]

Mona Douglas

Ruggit 18 Mean Fouyir 1898(1898-09-18)
Much Woolton, Lerphoyll, Sostyn
Hooar baase 8 Mee Houney 1987 (89 bleeaney d'eash)
Ashoonaght Manninagh
Seyraanaght Reeriaght Unnaneysit
Reeriaght Unnaneysit y Vretyn Vooar as Nerin
Çhengey Baarle · Gaelg
Keird screeudeyr · beeal-arrisheyr · feelee · earisheyr
Kianglaghyn fysseree as sheshoil

Aegid reagh

Ta sleih ennagh gra dy row ee ruggit ec 49 Allerton Road, Much Woolton, Lerphoyll, Sostyn, as sleih elley gra dy row ee ruggit er y vaatey paggad Ellan Vannin er y vollagh keayin eddyr Mannin as Lerphoyll.[2] By inneen ee lesh Frank Beardmore Douglas (c. 1864–1943), stiureyder shapp, as e ven heshee, Frances Mona Holmes (c. 1873–1953).

She paitçhey ynrickan v'ee, as er-yn-oyr dy row ee çhing 'syn aegid eck v'ee ynsit 'sy valley eck faggys da Laksaa.[2] Cheau ee ny laaghyn seyrey paitçhey eck lesh e shenn ayr as e shenn voir ayns Mannin, raad ren ee goll feie ny çheerey, taggloo lesh ny fir as ny mraane va gobbraghey ayns ny magheryn as er y cheayn.

Ren Sophia Morrison (1859 - 1917) foaddey yn anaase eck 'sy veeal-arrish. Ren ee cur creeaght aynjee son dy screeu sheese ny skeealyn as ny h-arraneyn ren ee clashtyn. Ren Morrison lhiasaghey yn anaase ec Douglas ayns dagh red Celtiagh, as ren yn anaase shen tannaghtyn lhee feie yn theihll eck. Va çhaglym jeh ny daanyn eck fo'n ennym Manx Song and Maiden Song currit er clou 'sy vlein 1915 myr y chied jeh'n straih Little Books of Georgian Verse tra nagh row ee agh 16 bleeaney d'eash.[3] Daa vlein ny lurg va ym-lioar elley currit magh eck fo'n ennym Mychurachan.

'Sy vlein 1917 v'ee lhiggit stiagh gys y trass oardyr jeh Gorsedd ny Bardyn ec yn eisteddfod doo ayns Kione Beih. Ren ee goll quail lesh ram screeudeyryn, scoillaryn, as politickeyryn cleaynoil, goaill stiagh W. B. Yeats, George William Russell (Æ), Maud Gonne, as T. E. Lawrence.[1][2] By scrudeyr vanglane Manninagh y Chohaglym Celtiagh ee 'sy vlein 1921,[4] as daa lioar as tree cloiaghyn dyn gur magh eck.

'Sy vlein 1925 ren ee arraghey gys Harlech, Gwynedd, raad ren ee gobbraghey myr scrudeyr da'n feelee A. P. Graves tra va'n hene-veashnys To Return to All That er ny screeu echey. Hug Graves cree j'ee son dy gholl gys Lunnin son e caaghyn as e taghyrtyn y lhiasaghey. Tra v'ee hoal, ren ee niartal e kianglaghyn lesh yn English Folk Dance Society ("Sheshaght Daunse Çheerey Hostyn"), raad v'ee co-screeu lesh A. G. Gilchrist. S'leayr dy ren ee cur da tree cuirraghyn magh (1924-26) liorish Gilchrist jeh earish-lioar ny sheshaght as ad currit da kiaull çheerey Vanninagh. Myrane lesh shen, ren ee co-obbraghey marish Arnold Foster er y chied phossan mastey tree possanyn d'oardee jeh arraneyn Manninagh.

Ayns Mannin reagh

Ayns ny 1930yn hie Douglas er ash son beaghey ayns Mannin as ren ee gobbraghey 'sy Lioarlann Çheerey. Ren ee gobbraghey feie'n theihll eck, as ren ee gynsaghey arraneyn, daunseyn, skeealyn as shennaghys yn ellan dys ny deiney Manninagh aegey. Screeu ee daanyn as artyn da earish-lioaryn acadoil, myrane lesh screeu as leayrey cloiaghyn 'sy Ghaelg as 'sy Vaarle Vanninagh. Lurg dirree ee ass obbyr, ren ee gobbraghey myr earisheyr feie queig bleeaney as feed ny smoo. Ren ee cur magh daa noa-skeeal (Song of Mannin, 1976, as Rallying Song, 1981) as ad cur stiagh e credjueyn cultooragh, politickagh, as crauee. 'Sy vlein 1976 ren ee aavioghey "Yn Chruinnaght", feailley daunse, kiaull, as lettyraght Vannin.

Cha ren Douglas poosey rieau, agh va caarjys trome eddyr ee as Nikolai Giovannelli veih'n traa roish y Nah Chaggey Dowanagh derrey laa e vaaish ayns ny 1980yn leah. Ren ee cur ooashley ayns cabbalyn Saasilagh as ayns kialteenyn Catoleagh Raueagh, agh va cleayney mooar eck rish spyrrydys Creestee jeh'n çhenn agglish Cheltiagh. By chree jeh ny daanyn as prose ashlinagh eck spyrryd Vanannan as ‘y coheshaghtys gial’.

Ayns bleeantyn ny s'anmey reagh

Va Aundyr Mannanan bronnit er Douglas 'sy vlein 1972, as 'sy vlein 1982 hooar ee MBE er son ny shirveishyn eck rish cultoor Vannin. Myrane lesh shen, va eaghtyraneyssyn y Chohaglym Celtiagh, as yn 'Eailley Ooilley-Cheltiaghys ayns Keeill Airney (1980) as by ee yn chied çhaghter Manninagh ayns Eisteddfod Ashoonagh Vretyn (1981). By phatroon Undinys Eiraght Vannin ee 'sy vlein 1986, as va olteynys y phreeu-oardyr ayns Gorsedd ny Bardyn bronnit urree 'sy vlein 1987. Va Reih Bleeaney Vanannan bronnit urree 'sy vlein 1988 lurg e baaish.[5]

Baase reagh

Tammylt giare roish Nollick 1986 huitt Douglas as ren ee brishey e cass, agh gyn y wooise da coyrle e caarjyn, cha ren ee arraghey veih'n thie ech ayns ny cruink. Ansherbee, kuse veg dy veeghyn ny yei v'ee lhiggit stiagh ayns Thie Lheihys Noble ayns Streng, Doolish, raad hooar ee baase er 8 Jerrey Fouyir 1987.

Obbraghyn reagh

  • Manx Song and Maiden Song. Manchuin: The William Morrison Press, Ltd. 1915.
  • Mychurachan. Lunnin: John Lang. 1917.
  • A Dhooragh. Doolish: Clucas & Fargher. 1919.
  • Four Manx Plays. Doolish: Yn Çheshaght Ghailckagh. 1921.
  • A Manx Primer. Doolish: Yn Çheshaght Ghailckagh. 1935.
  • The Secret Island: Poems and Plays in Verse. Doolish: Victoria Press. 1943.
  • Christian Tradition in Mannin. Doolish: Times Longbooks. 1965.
  • This is Ellan Vannin: a Miscellany of Manx Life and Lore. Doolish: Times Longbooks. 1965.
  • This is Ellan Vannin Again: Folklore. Doolish: Times Press. 1966.
  • They lived in Ellan Vannin. Doolish: Times Press. 1968.
  • We call it Ellan Vannin. Doolish: Times Press. 1970.
  • Song of Mannin. Doolish: Shearwater Press, Ltd. 1976. ISBN 0904980065.
  • Rallying Song, a sequel to 'Song of Mannin'. Purt ny h-Inshey: Mansk / Svenska Publishing Company. 1981. ISBN 0907715079.

Imraaghyn reagh

  1. a b "Constance Mona Douglas". The Douglas Archives. 2010. Feddynit magh er 1 Averil 2011.
  2. a b c Hall, Reg (1988). "Mervyn Plunkett 1920-1986". Folk Music Journal. Ym-lioar 5 (4): dg.538-540. English Folk Dance & Song Society. 
  3. "Isle of Man Examiner Annual" (ayns Baarle). Isle of Man Examiner. 1924. Feddynit magh er 1 Averil 2011.{{cite web}}: CS1 maint: çhengey gyn enney (link)
  4. Broderick, George (2004). "Mona Douglas and Her Songs". Ayns Miller, Stephen (rd.). Completed and Restored to Use (PDF). Kione Droghad: Chiollagh Books. dgn. dg. 138. ISBN 1-898613-17-6. Er ny hashtey veih yn lhieggan bunneydagh (PDF) er 2011-06-07. Feddynit magh er 2011-04-03.
  5. Koch, John T. (2006). Celtic Culture: A Historical Encyclopedia. Santa Barbara, California, SUA: ABC-CLIO. dgn. dg. 608. ISBN 1851094407. {{cite book}}: |access-date= requires |url= (cooney)

Kianglaghyn mooie reagh