She possan dy bioagyn prokaryota, as adsyn gyn çheshvean ny mynoltyn far-chrackanagh elley. Myr shen t'ad anchasley rish ny eukaryota as çheshvean ocsyn. Ta'n chooid smoo jeu lane un-chillagagh, agh beggan beg dy phrokaryota, ta eashyn yl-chillagagh ayns nyn mea[1].

Prokaryota


Rang oaylleeagh
Far-ream: Neomura
Ream: Prokaryota
Reeriaghtyn
Rang-oardraghey elley

Shennaghys y phossan reagh

Ta bun Greagish ec yn ennym: πρό- (pro-) "roish" + καρυόν (karyon) "rassey" ny "cro", as shen çheet er y çheshvean, + ώτης (-ōtēs) (yl-rey-ώτες (-ōtes)).

Derrey 1990, t'ad eddyrscarrey ny prokaryota ayns daa rheynn: bacteyryn as archaea[2].

Mooinjerys rish eukaryota reagh

Ta anchaslys eddyr prokaryota as eukaryota, er y fa dy vel GDN eukaryoteyn ayns "feer" çheshvean, agh cha nel far-chrackan mygeayrt GDN prokaryotagh. Ayns 1977, ren Carl Woese cur roish eddyrscarrey prokaryota ayns Bacteria as Archaea (Eubacteria as Archaebacteria rere'n eie echeysyn) er coontey anchaslyssyn mooarey eddyr y ghaa. Ta'n corys rang-oardragh shoh, reaghey cretooryn myr Eukaryota, Bacteria as Archaea, shen y corys tree reamyn.

Ta troggal chillag prokaryotagh feer anchasley rish killagyn eukaryotagh. Y tro breeoil, shen beays ny hassaaraght çheshvean. Ta GDN prokaryotagh goll er tashtey ayns doss GDN/proteen, y far-heshvean, as eshyn gyn far-chrackan[3]. Chammah's shen, cha nel agh un kiarkyl dy GDN "kroymasoomagh" ayns far-heshvean prokayoteyn. Ta GDN elley ry-gheddyn çheumooie jeh'n far-heshvean, er plasmaidyn, as ymmodee gienyn prokaryotagh scanshoil ayndauesyn[4]. Ta GDN eukaryotagh er kroymasooymyn.

Cha nel rheynnyn far-chrackanagh, myr mitochondria ny chloroplastyn, ec prokaryoteyn, noadyr. Ayns ynnyd jeh shen, t'ad jannoo obbraghyn myr co-haaghey sollys tessen y far-chrackan killag[5].Ny yei shen, ta kuse dy hroggalyn sthie ec prokaryoteyn, myr sampleyr, ushylagh killag[6][7].

Ta far-chrackan mygeayrt far-heshvean ny Planctomycetes, as ta rheynnyn far-chrackanagh elley oc .[8]

Imraaghyn reagh

  1. Kaiser D (Jerrey Fouyir 2003). "Coupling cell movement to multicellular development in myxobacteria". Nature Reviews Microbiology 1 (1): 45-54. doi:10.1038/nrmicro733. PMID 15040179. 
  2. Woese C, Kandler O, Wheelis M (1990). "Towards a natural system of organisms: proposal for the domains Archaea, Bacteria, and Eucarya.". Proceedings of the Natural Academy of Sciences of the United States of America 87 (12): 4576-9. doi:10.1073/pnas.87.12.4576. PMID 2112744. 
  3. Thanbichler M, Wang S, Shapiro L (2005). "The bacterial nucleoid: a highly organized and dynamic structure". Journal of Cell Biochemistry 96 (3): 506-21. doi:10.1002/jcb.20519. PMID 15988757. 
  4. Campbell, N. "Biology:Concepts & Connections". Pearson Education. San Francisco: 2003.
  5. Harold F (1972). "Conservation and transformation of energy by bacterial membranes". Bacteriological Reviews 36 (2): 172-230. PMID 4261111. 
  6. Shih YL, Rothfield L. "The bacterial cytoskeleton". Microbiology and Molecular Biology Reviews 70 (3): 729-54. doi:10.1128/MMBR.00017-06. PMID 16959967. 
  7. Michie KA, Löwe J. "Dynamic filaments of the bacterial cytoskeleton". Annual Review of Biochemistry 75: 467-92. doi:10.1146/annurev.biochem.75.103004.142452. PMID 16756499. 
  8. Fuerst J. "Intracellular compartmentation in planctomycetes". Annual Review of Microbiology 59: 299-328. doi:10.1146/annurev.micro.59.030804.121258. PMID 15910279.