Ny Celtiee: Difference between revisions

Content deleted Content added
++ as ny smoo ry yannoo
No edit summary
Linney 6:
{{ogher|#1a8000|Ardjyn raad ta çhengaghyn Celtiagh goll er loayrt dy reamyssagh jiu}}]]
 
Ta '''Celtiee''' ny fockle noa-emshiragh t'er ny ymmyd son dy yannoo cur sheese er un sleih Oarpagh as [[Çhengaghyn Celtiagh|çhengey Cheltiagh]] goll er loayrt, ny va goll er loayrt derrey kuse dy vleeantyn er dy henney.<ref>{{enmyseddyrvoggyl | kiangley = http://www.gaelg.iofm.net/DHOORAGHT/dhoor29.html | ennym = Quoi ny Celtiee? | screeudeyr = Pawl ap Rhosier | date = Averil 2003 | datefeddyn = 2 Toshiaght Arree 2010 }}</ref><ref>{{cite book | last = Koch | first = John | authorlink = | coauthors = | title = Celtic Culture : A Historical Encyclopedia | publisher = ABL-CIO | date = 2005 | location = | pages = xx | url = http://books.google.com/books?id=f899xH_quaMC&pg=PA196&dq=belgae+celtic+language&ei=p1VGSJmxDISKjAGgo52VDQ&client=firefox-a&sig=q67mipDviazKodbhM9IudJPmCTQ#PPR20,M1 | doi = | id = | isbn = 978-1851094400 | accessdate = 2009-09-18 |language = Baarle}}</ref> Ta'n enmys ymmydit son dy yannoo cur sheese ny smoo reamyssagh er sluight noa-emshiragh ny pobbylyn shen, as er adsyn ta goaill paart ayns [[cultoor Celtiagh]].
 
Va ny Celtiee henndeeagh nyn bossan neuchasley dy [[sheshaghtyn eggyssagh|heshaghtyn eggyssagh]] ayns [[yn Oarpey Yiarn-eashagh]]. Ghow cultoor [[Proto-Cheltiagh]] toshiaght 'syn [[Yn Eash Yiarn Leah|Eash Yiarn Leah]] (1200&nbsp;RC - 400&nbsp;BNJ) 'syn [[Yn Oarpey Veanagh|Oarpey Veanagh]] (eash [[Cultoor Hallstatt|Hallstatt]] - ennym y voayl noa-emshiragh 'syn Austeyr). 'Syn Eash Yiarn yeianagh (eash [[Cultoor La Tène|La Tène]]), va ny Celtiee er ny sheeyney magh harrish thallooyn reamyssagh: sheear dys [[Nerin]] as [[Lieh-innys ny h-Ibeir]], shiar dys [[Galatia]] ([[yn Aishey Veg]] veanagh) as twoaie dys [[Nalbin]].<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-209125/Turkey Britannica] (Turkey) People and Culture</ref>
<!--Ta'n Celtiee cummal ayns [[Mannin]], [[Nerin]], [[Nalbin]], [[Yn Chorn]], [[Yn Vritaan]] as [[Bretin]].-->
 
She'n feanish yeeragh s'leah jeh çhengey Cheltiagh ayn na ny cowraghyn grainnit [[Lepontish|Lepontagh]], ta goaill toshiaght veih'n 6oo cheead-bleeaney RC. Cha nel feanish ayn er ny [[çhengaghyn Celtiagh mooarheeragh]] agh ayns cowraghyn grainnit as buill-enmyn. Ta feanish ayn jeh'n [[Celtish ellanagh|Cheltish ellanagh]] veih'n chiarroo cheead-bleeaney BNJ ayns [[Ogham|cowraghyn grainnit ogham]]. Ta'n tradishoon lettyragh goaill toshiaght 'sy [[Shenn Yernish|Çhenn Yernish]] veih'n hoghtoo cheead-bleeaney BNJ. Ta teksyn colhiantynagh dy [[lettyraght Yernish leah]], lheid as ''[[Táin Bó Cúailgne]]'', er mayrn ayns aavaghtyn y 12oo cheead-bleeaney.
 
'Sy chied cheead-bleeaney BNJ leah, eaisht bishaghey [[yn Impiraght Romanagh]] as [[Eash Arraghee ny Germaanee]], haink er y chultoor Celtiagh dy ve lhiettalit dys [[ny h-Ellanyn Goaldagh]] ([[Celtiagh ellanagh]]), as haink jerrey lesh ny [[çhengaghyn Celtiagh mooarheeragh]] myr çhengaghyn reamyssagh 'sy çheyoo cheead-bleeaney. Ta'n ennym "[[Ashoonyn Celtiagh|yn Oarpey Cheltiagh]]" çheet jiu er ny thallooyn ta cruinnlaghey [[Mooir Vannin]] ([[Mannin]], [[Nerin]], [[Nalbin]], [[Bretyn]], as, ny keayrtyn, [[Sostyn]]), myrane lesh [[Yn Chorn|y Chorn]] as [[Yn Vritaan|y Vritaan]] er dagh çheu jeh [[Mooir yn Eeaght]]. Ta'n [[Yn Ghaleesh|Ghaleesh]] as Asturies 'sy Spaainey Hwoaie coontit mastit ny thallooyn Celtiagh ny keayrtyn, ga nagh vel çhengey Cheltiagh vio ayndaue.
 
== Jeeagh er neesht ==