Nerin Hwoaie: Difference between revisions

Ta '''Nerin Hwoaie''' ([[Baarle]]: ''Northern Ireland'', [[Yernish]]: ''Tuaisceart Éireann'', [[Baarle Albinagh Ultagh]]: ''Norlin Airlann'') ny çheer 'sy [[Reeriaght Unnaneysit]]<ref>[http://www.statistics.gov.uk/geography/uk_countries.asp The Countries of the UK] statistics.gov.uk, feddynit magh er 10 Jerrey Fouyir, 2008. Ta'n [[Northern Ireland Act 1998]] soilshey Nerin Hwoaie magh myr "cooid jeh'n Reeriaght Unnaneysit". Ta'n enmys "[[çheer cho-ayrnagh]]" currit er Nerin Hwoaie ny keayrtyn liorish [[Unnaneyseyr (Nerin)|Unnaneyseyryn]] as moiryn Goaldagh.&nbsp;[http://www.opsi.gov.uk/ACTS/en2003/2003en33.htm] [http://www.bbc.co.uk/northernireland/bbcandyou/accountable/charterrev4.shtml].</ref> as t'ee ny lhie ayns shiar hwoaie [[Nerin]]. Ta joarey eck lesh [[Pobblaght Nerin]] 'sy neear as 'sy jiass. Rere staydraa coontey-pobble yn RU 'sy vlein 2001, va 1,685,000 cummaltee 'sy çheer, as ad jannoo seose eddyr kiarroo as treeoo jeh sleih-earroo yn ellan as 3% jeh sleih-earroo yn RU.

Ta Nerin Hwoaie jeant seose jeh [[Coondaeghyn Nerin Hwoaie|shey]] ass ny nuy coondaeghyn tradishoonagh ayns [[Queiggey Ulley]]. V'ee crooit myr [[Aarheynnyn y Reeriaght Unnaneysit|aarheynn er lheh jeh'n RU]] er 3 Boaldyn 1921 fo [[Slattys Reiltys Nerin 1920]], agh ta'n bunneydys bunraghtoil ny lhie ayns [[Slattys Unnaneys 1800]] eddyr y Vretyn Vooar as Nerin. Va reiltys [[Reiltys Nerin Hwoaie|reiltys]] [[Reiltys jeeveanit|jeeveanit]] as [[Parlamaid Nerin Hwoaie|parlamaid]] eck er feie 50 bleeaney. Va ny h-undinyssyn shen castit ayns 1972 as astyrit ayns 1973. Ny yei eiyrtyssyn as aa-eiyrtyssyn hene-reiltys y chur er bun reesht va [[Kiannoortys Nerin Hwoaie]] as [[Çhionnal Nerin Hwoaie]] noa-emshyragh bunnit.

Ta Nerin Hwoaie jeanjeant tseoseseose jeh shey [[Coondaeghyn Nerin|coondaeghyn]] shendeeagh: [[Coontae Aontrym]], [[Coontae Ard Maghey]], [[Coontae yn Doon]], [[Coontae 'er Managh]], [[Coontae Ghoirrey]], as [[Coontae Heer Eoin]].

Cha nel ny coondaeghyn shen ymmydit ry hoi gurneilys ynnydagh nish, ansherbee; ayns nyn ynnydyn, ta Nerin Hwoaie rheynnit magh ayns shey [[Slystyn Nerin Hwoaie|slystyn]] as feed, as rheaymyssaghtyn çheeroaylleeaghçheer-oaylleeagh anchasley oc, eer ec ny coondaeghyn as enmyn ny slystyn çheet magh assdaue. Ta [[Coonseil Slystagh 'er Managh]] goll eiyrt er joaraghyn y chountiechoontae hradishoonaghtradishoonagh son y chooid. Er y laue elley, ta [[Coonseil Slystagh Chooil Rhennee]] çheet magh ass ennym y valley Cooill Rhennee ayns Coontae Ghoirrey.

Ga nagh vel ny coondaeghyn ymmydit ry hoi cooishyn reiltyssagh, t'ad tannaghtyn myr cur sheese ennoil soiaghey buill. T'ad ymmydit dy h-oikoil da sleih as ad shirrey [[kied troailt Yernagh]], as y çheer ruggyree ry-laccal ayn. Ta ennym y chountiechoontae ry-akin ayns [[Yernish]] as [[Baarle]] er duillag fysseree yn chied troailt, ayns cosoylaght rish y valley ny ard-valley ruggyree ayns kied troailt y Reeriaght Unnaneysit. Ta [[Commyn Roortaghys Gaeil]] goaill ymmyd jeh ny coondaeghyn tradishoonagh myr preeu-aght reagheydys as ta fwirranyn reihdagh as dagh [[coontae yn CRG]] glackit.

Ta ny joaraghyn counteecoontae foast ry-akin er caslyssyn çheerey yn Ordnance Survey of Northern Ireland as ayns ny h-atlassyn Phillips Street Atlases. Lesh tuittym ymmyd oikoil, dy mennick ta mestid ayn mychione baljyn as ard-valjyn ta nyn lhie faggys da joaraghyn counteecoontae, lheid as [[Beeal Feirshtey]] as [[Lis ny Garvagh]], quoi ta rheynnit eddyr coondaeghyn y Doon as Aontrym (ta'n chooid smoo jeh'n daa valley ny lhie ayns Coontae Aontrym, ansherbee).