Helsinki: Difference between revisions

Content deleted Content added
m robot Adding: stq:Helsinki
Kiartaghey as ny smoo fys
Linney 24:
|ynnydeggey = www.hel.fi
}}
She [[preeu-valley]] as y balley smoo [[Finnlynn]] ee '''Helsinki''' ([[Soolynnish]]: ''Helsingfors'') preeu-valley [[Finnlynn]]. T'ehee ny valleylhie smoo 'sy çheer. T'eh ny lhieayns jiass ny çheerey er coose [[Lhoob Finnlynn]]. Ta 569,892 cummalteerish 'syy valley[[Yn asVooir nyValtagh|Vooir smoo na millioon 'sy valjaght. She Helsinki yn ynnyd creeoil son dellal, edjaghys, aahirrey, cultoor as reiltys FinnlynnValtagh]]. 'Sy valjaghtvlein ta2009 hoghtva ollooscoillyn578,126 sheycummaltee pairkyn'sy çhaghnoaylleeaghtvalley as yn ard-hroggalys çhaghnoaylleeaghtny smoo aynsna nymillioon çheeraghyn'sy Nordaghvaljaght.
 
Ta Helsinki, myrane lesh ny baljyn gerroil [[Vantaa]] (''Vanda''), [[Espoo]] (''Esbo''), as [[Kauniainen]] (''Grankulla''), jannoo seose yn ard preeu-valjagh lesh ny smoo na millioon cummaltee ayn. Ta [[Helsinki Vooar]] jeant seose jeh 12 valjaght as ta ny smoo na 1,300,000 cummaltee ayn. Ta kiarroo pobble ny çheerey ayn, myrane lesh 29% ny kiartagyn, as un trass jeh LTS.
Ta'n phurt-aeragh smoo scanshoil echey, [[Purt Aeragh Helsinki-Vantaa]], soit 40 minnidyn magh as çheshvean y valley lesh bollee etlagh jeeragh er feie ny cruinney.
 
Ta Helsinki ny preeu-valley ry hoi dellal, ynsagh, ronsaghey, cultoor, as reiltys Finnlynn. Ta hoght ollooscoillyn as shey pairkyn çhaghnoaylleeaght 'sy valley.<ref name="regionbrief">[http://www.helsinkiregion.com/helsinki_region_in_brief/ Coontys giare er Ard Helsinki]</ref> Ta mygeayrt 70% jeh colughtyn joarree ta gobbraghey ayns Finnlynn nyn lhie ayns ard Helsinki.<ref name="regionbrief"/> Rere inymmyrkey cummaltee çheerey, t'ee nane jeh ny h-ardjyn moirvaljagh ta gaase s'tappee 'syn Oarpey.
 
Ta'n phurt-aeragh eddyr-ashoonagh smoo scanshoil eck, [[Purt Aeragh Helsinki-Vantaa]], soit 40 minnidyn magh as çheshvean y valley lesh bollee etlagh jeeragh er feie ny cruinney. Ta'n bollagh tarrooagh Helsinki-[[Tallinn]] 1.5 oor er mayrnaght er mooir as 18 minnidyn liorish coptyr. Ta'n daa ard-valley, [[Tampere]] as [[Turku]], nyn lhie 1.5-2 oor magh ass Helsinki er traen<ref>[http://www.vr.fi/heo/eng/index.html Shirveish Hroailtee VR]</ref> as 1.5-2.5 oor liorish gleashtan.
 
== Shennaghys ==
[[Image:Helsinki 1820.jpg|left|thumb|250px|Çheshvean Helsinki ayns 1820 roish yn aahroggal. Linneeaght ec [[Carl Ludvig Engel]].]]
Va Helsinki bunnit ec Ree [[Gustav I ny Soolynn]] ayns 1550 dysmyr ve aynsballey trughanystrughanagh rish y valley Hanseatagh, [[Tallinn|Reval]] ([[Tallinn]] jiu). Agh ayns ny bleeantyn beggey, ren boghtinys, caggaghyn as çhingys jeeyl er y valley aeg. Rish foddey dy hraa, hannee ehee ny valleyballey beg slystagh. Ren troggal y [[Suomenlinna|Sveaborg]] ([[Finnlynnish]]: ''Suomenlinna'') foays da'n valley as va'n balley jeant ny scanshoil erreish da'n chaggey eddyr [[Yn Roosh|y Roosh]] as [[yn Toolynn|y Toolynn]] tra haink er Finnlynn dy ve ny chummaghtqueiggey fo stiurey ny Rooshee.
 
Dys chur fo choshSon cleayney ny Soolynn er y chummaghtwheiggey y cur fo chosh, ren Tsar [[Alistair I ny Roosh]] ardpreeu-valley assassjee, as chaill [[Turku]] e staydys. Va troggalyn, straidyn as çheshvean noa, cosoylagh liorish [[Caayr Pheddyr]] troggit ayns eash noa yn valley.
 
'Sy vlein 1917, va neuchroghedys ny Finnlynn fogrit magh as, myr v'ayn 'sy Roosh, haghyr caggey theayagh eddyr ny Forseyn Baney as ny Forseyn Jiargey. Va Helsinki goit liorish ny Jiargyn er y chied laa jeh'n chaggey as hannee ehee ayns nyn laueyn oc derrey mee Averil 1918. Eisht, va pobblaght heyr noa currit er bun, Pobblaght ny Finnlynn, as va Helsinki reiht myr preeu-valley. Erreish da'n chaggey va foays bun-towshanagh y vea baghtal ayns y çheer as ayns y valley.
Dys chur fo chosh cleayney ny Soolynn er y chummaght, ren Tsar [[Alistair I ny Roosh]] ard-valley ass, as chaill [[Turku]] e staydys. Va troggalyn, straidyn as çheshvean noa, cosoylagh liorish [[Caayr Pheddyr]] troggit ayns eash noa yn valley.
 
Jiu t'ehee myr nane jeh ny baljyn er feie ny [[Yn Oarpey|h-Oarpey]] ta gaase dy tappee.
'Sy vlein 1917, va neuchroghedys ny Finnlynn fogrit as, myr v'ayn 'sy Roosh, haghyr caggey theayagh eddyr ny Forseyn Baney as ny Forseyn Jiargey. Va Helsinki goit liorish ny Jiargyn er y chied laa jeh'n chaggey as hannee eh ayns nyn laueyn oc derrey mee Averil 1918. Eisht, va pobblaght heyr noa currit er bun, Pobblaght ny Finnlynn, as va Helsinki reiht myr preeu-valley. Erreish da'n chaggey va foays bun-towshanagh y vea baghtal ayns y çheer as ayns y valley.
 
==Imraaghyn==
Jiu t'eh myr nane jeh ny baljyn er feie ny [[Yn Oarpey|h-Oarpey]] ta gaase dy tappee.
{{rolleyimraaghyn}}
 
{{Preeu-valjyn yn UO}}