|
#REDIRECT[[Manx Wikipedia is smacked by Duke Nukem's Mighty Foot.]]
{{revision}}
{{Kishtey fys çheer
|ennym_dooghyssagh = Magyar Köztársaság
|ennym_foddey_cadjincliaghtagh= ''Pobblaght ny h-Ungaar''
|ennym_gienneydagh = ny h-Ungaar
|jalloo_brattagh = Flag of Hungary.svg
|jalloo_cleinney = Coat of Arms of Hungary.svg
|jalloo_caslys = EU location HUN.png
|jarroo-raa =
|arrane_ashoonagh = ''[[Himnusz]]''<br>''Hymn''
|çhengaghyn_oikoil = [[Ungaarish]]
|çhengaghyn_ardjynagh =
|possanyn_kynneeagh =
|preeu-valley = [[Budapest]]
|latd=47 |latm=26 |latNS=N |longd=19 |longm=15 |longEW=E |latNSgael=Hwoaie |longEWgael=Hiar
|balley_smoo = preeu-valley
|sorçh_reiltys = [[Pobblaght ard-whaiylagh]]
|enmys1_fer-toshee = [[Eaghtyrane ny h-Ungaar|Eaghtyrane]]
|ennym1_fer-toshee = [[László Sólyom]]
|enmys2_fer-toshee = [[Ard-vinishter ny h-Ungaar|Ard-vinishter]]
|ennym2_fer-toshee = [[Ferenc Gyurcsány]]
|dateEUentreilys = [[1 Boaldyn]] [[2004]]
|eaghtyr_km2 = 93,030
|eaghtyr_mi_ker = 35,919
|eaghtyr_rhenk = 109-oo
|ushtey_sy_cheead = 0.74
|pobble_ooley = 10,041,000
|blein_ooley_pobble = 2008
|rhenk_ooley_pobble = 79-oo
|pobble_coontey = 10,198,315
|blein_coontey_pobble = 2001
|rhenk_coontey_pobble =
|glooaght_pobble_km2 = 109
|glooaght_pobble_mi_ker = 282
|rhenk_glooaght_pobble = 94-oo
|quaiyl =
|blein_LTS_CCK = 2008
|LTS_CCK = $198.7 billioon
|rhenk_LTS_CCK = 43-oo
|LTS_CCK_yn_dooinney = $19,800
|rhenk_LTS_CCK_yn_dooinney = 39-oo
|LTS_ennymagh = $159.3 billioon
|rhenk_LTS_ennymagh =
|blein_LTS_ennymagh =
|LTS_ennymagh_yn_dooinney =
|rhenk_LTS_ennymagh_yn_dooinney =
|Gini = 24.96
|blein_Gini = 2008
|ronney_Gini = <span style="color:#090">injil</span>
|rhenk_Gini = 3-oo
|blein_ALD = 2007
|ALD = {{bishaghey}} 0.874
|rhenk_ALD = 36-oo
|ronney_ALD = <span style="color:#090">ard</span>
|sorçh_kiondeeaght = [[Shennaghys ny h-Ungaar|Crooaght]]
|note_kiondeeaght =
|taghyrt1_bunnit = Bunneeaght ny h-Ungaar
|date1_bunnit = 896
|taghyrt2_bunnit = Er enney myr reeriaght
|date2_bunnit = Mee ny Nollick, 1000
|taghyrt3_bunnit = Y Treeoo Phobblaght
|date3_bunnit = [[23 Jerrey Fouyir]] [[1989]]
|argid = [[Forint ny h-Ungaar|Forint]]
|coad_argid = HUF
|traa_ynnydagh = [[Traa ynnydagh ny h-Oarpey Meanagh|CET]]
|ashchur_utc = +1
|traa_ynnydagh_TTLS = [[Traa souree ny h-Oarpey Meanagh|CEST]]
|ashchur_utc_TTLS = +2
|cctld = [[.hu]]<sup>1</sup>
|coad_çhellvane = 36
|fo-note1 = Ta [[.eu]] ymmydit myrane lesh çheeraghyn elley [[yn Unnaneys Oarpagh]].
}}
She çheer thallooinit 'syn [[yn Europey|Oarpey Veanagh]] ee '''yn Ungaar'''. T'ee çhemmit liorish [[yn Austeyr]], [[yn Clovack|y Clovack]], [[yn Ookraan]], [[yn Romaain|y Romaain]], [[yn Serb|y Serb]], [[yn Chroit|y Chroit]] as [[yn Clovean|y Clovean]]. Ta [[Budapest]] ny [[preeu-valley|phreeu-valley]] er y çheer, as eh soit ayns çheshvean ny çheerey. Ta'n Ungaar n'oltey jeh'n [[OECD]], [[NATO]], [[Yn Unnaneys Oarpagh|Unnaneys Oarpagh]] as t'ee ny steat jeh'n [[Coardailys Schengen]]. Ta'n [[Ungaarish]], [[çhengaghyn Finn-Oogragh|çhengey Finn-Oogragh]], ny çhengey oikoil 'sy steat.
==Shennaghys==
{{Ardart|Shennaghys ny h-Ungaar}}
===Mean Eashyn: 896-1526===
Va'n Ungaar crooit ayns [[896]] rish ny h-Ungaaree, jei nyn roshtyn jeh nyn dallooyn rosh ny [[yn Europey|h-Oarpey]] Hiar. V'eh Flah Árpád y fer toshee; ren eh cur er bun y chied thie reeoil ny çheerey, yn thie Árpád. Ayns [[1000]] haink er y çheer dy ve ny reeriaght. Va'n chied ree [[Noo Steaon]].
Ayns [[1241]], va'n çheer ruegeyit rish yn Mongoilee. Ayns [[1301]], haink y thie Árpád dy ve anvio. Va reeghyn dy thieyn ymmodee reilley ayns yn Ungaar. Ta [[Matthias Corvinus]] yn smoo, ren eh coadey yn çheer noi yn [[Impiraght Turkagh]]. Agh beggan jeihaghtyn jei v'eh baase echey ([[1490]]), va'n çheer castit ayns yn Caggey dy Mohács ([[1526]]). Va'n Reeriaght rheynnit ayns 3 ayrnyn: yn Ungaar (ardjyn heear as twoaie), Impiraght Turkagh (ard jiass) as y [[Prinsaght dy Transylvania]].
===Eddyr 1526-1867===
Haink yn Reeriaght ny Ungaar dy ve barrantys dy yn thie dy [[Habsburg]]. Ayns [[1686]], va'n Impiraght Turkagh eiginit dy faagail, as va'n çheer unnaneyssit. Va mooaran ashoonyn ayns yn çheer.
Ayns [[1703]], va irree magh fo-raad noi yn [[Habsburg]]yn rish [[Francis II Rákóczi]]; agh dob y irree magh ayns [[1711]], as t'eh dy gholl da eebyrt.
===Yn Austeyr-Ungaar: 1867-1918===
Ren yn çheer prowal dy feddyn yn raad coair stooaltys: ayns [[1867]], va conaant cowrit rish [[yn Austeyr]] as yn Ungaar (daa thallooyn dy yn Habsburg), as va'n Reeoil Austeyragh-Ungaaragh crooit. Va'n soiaghey noa cooilleentagh: va aase tarmaynagh ard troggit rish y conaant.
===Eddyr yn Caggeyn Dowanagh, 1918-1946===
[[Image:Österreich-Ungarns Ende.png|thumb|right|300px|Yn Ungaar as yn Austeyr roish as jei yn caggey.]]
Ayns [[1918]], va'n Reeriaght astyrit, as va [[pobblaght]] currit er bun. Va'n phobblaght ghiare-heillagh, as va cummaght goit rish y [[cummynys|cummynaghyn]] ayns [[1919]]. Va nyn reill ro meereggyragh as va sleih ny ghaa torçhit. Ta yn cummynaghyn dy faagail yn çheer echey as v'eh rueggit rish sidooryn [[yn Romaain|Romaainagh]]. Ayns 1919, va [[Budapest]] goit rish y sidooryn Ungaaragh, leeidit rish [[Miklós Horthy]]. Ren ad ceau yn "Scoagh Bane", ren ad tranlaasey yn cummynaghyn. Va'n reeriaght aa-currit er bun. Va Horthy teiht as yn lhiass-ree dy yn çheer.
Va'n caggey caillit rish yn Ungaar, as va ram thalloo caillit.
===Amm soveidjagh: 1945-1989===
[[Image:BudapestStreet1945.jpg|250px|thumb|left|Sidooryn [[UPSS|Soveidjagh]] er ny straaidyn [[Budapest]]]]
Jei yn lhieggey dy [[yn Ghermaan]] Natseeagh, haink yn Ungaar dy ve scooyrit rish yn [[UPSS]]. Haink eh dy ve steatyn [[cummynys|cummynagh]], as jei va amm deynlagh eddyr [[1946]] as [[1947]]. Jei [[1948]], va reiltys cummynagh currit er bun ayns y çheer rish [[Mátyás Rákosi]]. Va smaghtey jannooit, as hug ee shoh ersyn yn [[Irree Magh Ungaaragh dy 1956]].
===Pobblaght Ungaaragh: 1989-Nish===
Ec y chione dy [[1980]], chlish yn Ungaar caghlaaee coair yn deynlagh. Va yn Pobblaght Tree ec [[23 Jerrey Fouyir]], [[1989]], lesh [[Mátyás Szűrös]] as eaghtyrane.
Va'n chied reyhis nastee greimmit ayns [[1990]]. Ren yn [[UPSS]] lhieggal ayns [[1991]].
Haink yn Ungaar dy ve oltey dy yn [[Possan Visegrád]] ayns 1991, oltey dy yn [[Sheshaght Conaant yn Atlantagh Hwoaie|Çheshaght Conaant yn Atlantagh Hwoaie]] ayns [[1999]], as oltey dy yn [[Unnaneys Europagh]] er [[1 Boladey]], [[2004]].
{{yn Europey}}
{{Çheeraghyn yn Unnaneys Oarpagh}}
{{RCAH}}
[[Ronney:Yn Ungaar| ]]
[[Ronney:Pobblaghtyn|Ungaar]]
[[Ronney:Çheeraghyn thallooinit|Ungaar]]
[[Ronney:Deynlaghtyn libraalagh|Ungaar]]
[[af:Hongarye]]
[[als:Ungarn]]
[[am:ሀንጋሪ]]
[[an:Ongría]]
[[ang:Ungerland]]
[[ar:المجر]]
[[arc:ܡܓܪ]]
[[arz:المجر]]
[[ast:Hungría]]
[[az:Macarıstan]]
[[bar:Ungarn]]
[[bat-smg:Vengrėjė]]
[[be:Венгрыя]]
[[be-x-old:Вугоршчына]]
[[bg:Унгария]]
[[bn:হাঙ্গেরি]]
[[bo:ཧང་ག་རི།]]
[[bpy:হাঙ্গেরী]]
[[br:Hungaria]]
[[bs:Mađarska]]
[[ca:Hongria]]
[[ce:Венгре]]
[[ceb:Hungary]]
[[co:Ungheria]]
[[crh:Macaristan]]
[[cs:Maďarsko]]
[[csb:Madżarskô]]
[[cv:Венгри]]
[[cy:Hwngari]]
[[da:Ungarn]]
[[de:Ungarn]]
[[diq:Macarıstan]]
[[dsb:Hungorska]]
[[dv:ހަންގޭރީ]]
[[ee:Hungary]]
[[el:Ουγγαρία]]
[[en:Hungary]]
[[eo:Hungario]]
[[es:Hungría]]
[[et:Ungari]]
[[eu:Hungaria]]
[[fa:مجارستان]]
[[fi:Unkari]]
[[fiu-vro:Ungari]]
[[fo:Ungarn]]
[[fr:Hongrie]]
[[frp:Hongrie]]
[[fur:Ongjarie]]
[[fy:Hongarije]]
[[ga:An Ungáir]]
[[gd:An Ungair]]
[[gl:Hungría - Magyarország]]
[[gn:Hungyria]]
[[hak:Hiûng-ngà-li]]
[[haw:Hunakalia]]
[[he:הונגריה]]
[[hi:हंगरी]]
[[hr:Mađarska]]
[[hsb:Madźarska]]
[[ht:Ongri]]
[[hu:Magyarország]]
[[hy:Հունգարիա]]
[[ia:Hungaria]]
[[id:Hongaria]]
[[ie:Hungaria]]
[[io:Hungaria]]
[[is:Ungverjaland]]
[[it:Ungheria]]
[[ja:ハンガリー]]
[[jv:Hongaria]]
[[ka:უნგრეთი]]
[[kk:Мажарстан]]
[[ko:헝가리]]
[[ku:Macaristan]]
[[kv:Венгрия]]
[[kw:Hungari]]
[[ky:Венгрия]]
[[la:Hungaria]]
[[lb:Ungarn]]
[[li:Hongarieë]]
[[lij:Ungaïa]]
[[lmo:Üngheria]]
[[ln:Ungri]]
[[lt:Vengrija]]
[[lv:Ungārija]]
[[mdf:Венгеронь мастор]]
[[mk:Унгарија]]
[[ml:ഹംഗറി]]
[[mr:हंगेरी]]
[[ms:Hungary]]
[[myv:Мадьяронь Мастор]]
[[na:Ungari]]
[[nah:Hungaria]]
[[nap:Ungaria]]
[[nds:Ungarn]]
[[nds-nl:Hongaarnlaand]]
[[ne:हंगेरी]]
[[nl:Hongarije]]
[[nn:Ungarn]]
[[no:Ungarn]]
[[nov:Hungaria]]
[[nrm:Hongrie]]
[[oc:Ongria]]
[[os:Венгри]]
[[pam:Hungary]]
[[pih:Hungrii]]
[[pl:Węgry]]
[[pms:Ungherìa]]
[[pnt:Ουγγαρία]]
[[ps:هنګري]]
[[pt:Hungria]]
[[qu:Unriya]]
[[rmy:Ungariya]]
[[ro:Ungaria]]
[[ru:Венгрия]]
[[sa:हंगरी]]
[[sah:Мадьаар Сирэ]]
[[scn:Unghirìa]]
[[sco:Hungary]]
[[se:Ungár]]
[[sh:Mađarska]]
[[simple:Hungary]]
[[sk:Maďarsko]]
[[sl:Madžarska]]
[[sm:Hungary]]
[[sq:Hungaria]]
[[sr:Мађарска]]
[[stq:Ungarn]]
[[sv:Ungern]]
[[sw:Hungaria]]
[[szl:Madźary]]
[[ta:அங்கேரி]]
[[tet:Ungria]]
[[tg:Маҷористон]]
[[th:ประเทศฮังการี]]
[[tl:Unggarya]]
[[tpi:Hangari]]
[[tr:Macaristan]]
[[udm:Венгрия]]
[[ug:Wén’griye]]
[[uk:Угорщина]]
[[ur:مجارستان]]
[[uz:Vengriya]]
[[vec:Ongarìa]]
[[vi:Hungary]]
[[vo:Macarän]]
[[war:Hungarya]]
[[wo:Ongiri]]
[[wuu:匈牙利]]
[[xal:Венгрь]]
[[yi:אונגארן]]
[[zea:Honharije]]
[[zh:匈牙利]]
[[zh-classical:匈牙利]]
[[zh-min-nan:Magyar-kok]]
[[zh-yue:匈牙利]]
| 