Abbyrlhit Greagagh: Difference between revisions

Content deleted Content added
Kianglaghyn çheumooie: Yn Abbyrlhit Greagagh Sheeynt
aa-enmyssit ass, "Not Found The requested URL /~hkum/bactrian.html was not found on this server."
Linney 14:
|sampleyr=Greekalphabet.svg
|mooadys_jalloo= 200px
|unicode= U+0370 to U+03FF (“Greek and Coptic”)<br />U+1F00 to U+1FFF (“Greek Extended”)
|iso15924 = Grek
}}
Linney 21:
Ta'n '''abbyrlhit Greagagh''' ([[Greagish]]: ''Ελληνικό αλφάβητο'') ny phossan dy chiare lettyryn as feed ta ymmydit ry hoi screeu sheese y [[Greagish|Ghreagish]] veih'n 9-oo ny yn 8-oo eash RC. T'eh ny chied abbyrlhit as ny abbyrlhit shinney er-yn-oyr dy vel eh cowraghey magh dagh [[breeockle]] as dagh [[corockle]] lesh cowrey er lheh.<ref name="Blackwell">{{cite book|last=Coulmas|first=Florian|title=The Blackwell Encyclopedia of Writing Systems|year=1996|publisher=Blackwell Publishers Ltd.|location=Aah yn Ollee|isbn=0-631-21481-X}}</ref> Va ny lettyryn er nyn ymmyd myr [[earrooyn Greagagh]], as y cliaghtey shen goaill toshiaght 'sy 2-h eash RC.
 
Daase yn abbyrhit Greagagh ass yn [[abbyrlhit Feaneeckagh]], agh cha nel mooinjerys echey rish [[Linnagh B]] ny yn [[shillabaght Chypragh|çhillabaght Chypragh]], coryssyn screeuee leah da'n Ghreagish. Daase ram abbyrlhityn elley ta ymmydit 'syn [[Yn Oarpey|Oarpey]] as 'sy [[Yn Niar Meanagh|Niar Meanagh]] ass, goaill stiagh yn [[Abbyrlhit Romanagh|abbyrlhit Ladjynagh]].<ref name="Blackwell" /> Ayns bishaghey lesh yn ymmyd echey jiu son screeu sheese y [[Greagish|Ghreagish]], ta ny lettyryn ayn ymmydit myr [[lettyryn Greagagh 'sy vaddaght|cowraghyn 'sy vaddaght as 'syn oaylleeaght]], myr [[fishag vreneenyn|enmyn da breneenyn]] 'syn 'ishag, as myr enmyn rollageagh, as myr enmyn [[co-vraaraghyssyn as co-hayraghyssyn]], as son cooishyn ennagh elley.
 
== Preeu-lettyryn ==
{|border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse;text-align:center"
!rowspan="2" style="background:#ccf;"|Lettyr
!rowspan="2" style="background:#ccf;"|Lettyr<br />[[Abbyrlhit Feaneeckagh|Feaneeckagh]]<br />co-reggyrtagh
!colspan="4" style="background:#ccf;"|Ennym
!colspan="2" style="background:#ccf;"|[[Aalettraghey ny Greagish gys yn abbyrlhit Ladjynagh|Aalettraghey]]<sup>1</sup>
!colspan="2" style="background:#ccf;"|[[Abbyrlhit Sheeanagh Eddyr-ashoonagh|Fockley magh]]
!rowspan="2" style="background:#ccf;"|[[Earrooyn Greagagh|Towse<br />earrooagh]]
|-
!style="background:#ccffff;"|Gaelg
!style="background:#ccffff;"|Shenn-<br />Ghreagish
!style="background:#ccffff;"|Greagish<br />Vean-eashagh<br />([[yl-heeanagh orthography|yl-heeanagh]])
!style="background:#ccffff;"|Greagish<br />Noa-emshiragh
!style="background:#ccffff;"|Shenn-<br />Ghreagish
!style="background:#ccffff;"|Greagish<br />Noa-emshiragh
!style="background:#ccffff;"|Shenn-<br />Ghreagish<br />Chlassicagh
!style="background:#ccffff;"|Greagish<br />Noa-emshiragh
|-
|style="font-size:133%;"|Α α
Linney 66:
|[[Gamma (lettyr)|Gamma]]
|colspan="2"|{{yl-heeanagh|γάμμα}}
|γάμμα<br />γάμα
|g
|gh, g, j
Linney 100:
|ζήτα
|colspan="2"|z
|{{IPA|[zd]}}<br />([[Zeta (lettyr)#Fockley magh|ny {{IPA|[dz]}}]])<br />{{IPA|[zː]}} ny s'anmey
|{{IPA|[z]}}
|7
Linney 129:
|[[Iota (lettyr)|Iota]]
|colspan="2"|{{yl-heeanagh|ἰῶτα}}
|ιώτα<br />γιώτα
|colspan="2"|i
|{{IPA|[i] [iː]}}
Linney 139:
|[[Kappa (lettyr)|Kappa]]
|colspan="2"|{{yl-heeanagh|κάππα}}
|κάππα<br />κάπα
|colspan="2"|k
|{{IPA|[k]}}
Linney 150:
|{{yl-heeanagh|λάβδα}}
|{{yl-heeanagh|λάμβδα}}
|λάμδα<br />λάμβδα
|colspan="2"|l
|colspan="2"|{{IPA|[l]}}
Linney 159:
|[[Mu (lettyr)|Mu]]
|colspan="2"|{{yl-heeanagh|μῦ}}
|μι<br />μυ
|colspan="2"|m
|colspan="2"|{{IPA|[m]}}
Linney 168:
|[[Nu (lettyr)|Nu]]
|colspan="2"|{{yl-heeanagh|νῦ}}
|νι<br />νυ
|colspan="2"|n
|colspan="2"|{{IPA|[n]}}
Linney 241:
|u, y
|y, v, f
|{{IPA|[y] [yː]<br />([ʉ] [ʉː] roish)}}
|{{IPA|[i]}}
|400
|-
|<span style="font-size:133%;">Φ φ
|rowspan="3"|arganeys mychione y vun<br />(jeeagh er y teks)
|[[Phi (lettyr)|Phi]]
|{{yl-heeanagh|φεῖ}}
Linney 307:
{|border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse;text-align:center"
! rowspan="2" style="background:#ccf;"|Lettyr
! rowspan="2" style="background:#ccf;"|Lettyr<br />[[Abbyrlhit Feaneeckagh|Feaneeckagh]]<br />co-reggyrtagh
! colspan="3" style="background:#ccf;"|Ennym
! rowspan="2" style="background:#ccf;"|[[Aalettraghey ny Greagish gys yn abbyrlhit Ladjynagh|Aalettraghey]]<sup>1</sup>
Linney 348:
{|border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse;text-align:center"
! rowspan="2" style="background:#ccf;"|Lettyr
! rowspan="2" style="background:#ccf;"|Lettyr<br/>[[Abbyrlhit Feaneeckagh|Feaneeckagh]]<br />co-reggyrtagh
! colspan="3" style="background:#ccf;"|Ennym
! rowspan="2" style="background:#ccf;"|[[Aalettraghey ny Greagish gys yn abbyrlhit Ladjynagh|Aalettraghey]]<sup>1</sup>
Linney 356:
! style="background:#ccffff;"|Gaelg
! style="background:#ccffff;"|Shenn-Ghreagish
! style="background:#ccffff;"|Greagish<br />Noa-emshiragh
|-
|style="font-size:133%;"|[[Coadan:Digamma uc lc.svg|25px]]([[Coadan:Pamphylian digamma uc lc.svg|25px]])
Linney 377:
|-
|style="font-size:133%;"|[[Coadan:San uc lc.svg|25px]]
|[[Coadan:phoenician_sade.png|20px|Tsade]] [[Tsade]] (ynnyd)<br />[[Coadan:Phoenician sin.svg|20px|Shin]] [[Shin (lettyr)|Shin]] (ennym)
|[[San (lettyr)|San]]
|{{yl-heeanagh|ϻάν}}
Linney 386:
|-
|style="font-size:133%;"|[[Coadan:Sho uc lc.svg|25px]]
|[[Coadan:phoenician_sade.png|20px|Tsade]] [[Tsade]] (ynnyd)<br />[[Coadan:Phoenician sin.svg|20px|Shin]] [[Shin (lettyr)|Shin]] (ennym)
|[[Sho (lettyr)|Sho]]
|–
Linney 415:
=== Lesh lettyryn elley ===
Ta shiartanse dy abbyrlhityn ennagh screeuit lesh yn abbyrlhit Greagagh lesh cooney lettyryn bishee elley:
* Ta'n abbyrlhit Bactriagh cur y lettyr [[Sho (lettyr)|Sho]] stiagh 'syn earroo as va'n abbyrlhit shen ymmydit son dy screeu sheese y [[Bactrish|Vactrish]] fo reill yn [[Impiraght Kushan]] (65-250 BNJ).<ref>[http://web.archive.org/web/20150730162226/http://www.gengo.l.u-tokyo.ac.jp/~hkum/bactrian.html New Findings in Ancient Afghanistan — the Bactrian documents discovered from the Northern Hindu-Kush], leaght liorish yn Olloo Nicholas Sims-Williams (Ollooscoil Lunnin)</ref>
* Ta'n [[abbyrlhit Coptagh]] cur hoght lettyryn veih'n [[Demotagh (Egyptagh)|Demotagh]] rish. T'eh foast ymmydit jiu, 'syn [[Yn Egypt|Egypt]] son y chooid smoo, son dy screeu sheese y [[Coptish|Choptish]]. Ta ny lettyryn freayll [[Script unshagh|cummey unshagh]] dy cadjin ta anchasley veih ny cummaghyn ta ymmydit 'sy Ghreag jiu (jean cosoylaght rish cummaghyn jeh'n abbyrlhit Ladjynagh ta ymmydit 'sy [[script Gaelgagh]]).
* Ta'n [[Shenn Nubish|Çhenn Nubish]] ass [[Makuria]] (y Toodaan noa-emshiragh) cur tree lettyryn Coptagh rish, daa lettyr veih'n [[script Meroitagh]], as un daalettyr jeh daa ghamma Greagagh ta ymmydit son dy screeu sheese y sheean ng.
Linney 431:
== Abbyrlhityn ta çheet magh ass ==
Daase abbyrlhityn eigsoylagh magh ass yn abbyrlhit Greagagh:<ref name="Blackwell" />
* Yn [[Abbyrlhit Romanagh|abbyrlhit Ladjynagh]], banglane jeh [[abbyrlhit Cumaeagh|cummey shenndeeagh heear]] jeh'n abbyrlhit Greagagh;
* Yn [[abbyrlhit Gothagh]], er ny chummey 'sy [[Yn Çhenneraght Yeianagh|Çhenneraght Yeianagh]] ry hoi screeu sheese y [[Gothish|Ghotish]];
* Yn [[abbyrlhit Glagolitagh]], er ny chummey ayns [[ny Mean Eashyn]] ry hoi screeu sheese ny [[Çhengaghyn Slavagh]];