Yn Ghrianchryss: Difference between revisions

Content deleted Content added
m MacTire02 moved page Yn ghrianchryss to Yn Ghrianchryss: Share lettyryn mooarey
kiarteeyn beggey
Linney 2:
[[Coadan:Koppen World Map Af Am Aw.png|thumb|300px|right|Ynnydyn as emshyraght ghrianchryssagh oc, dy ghra myr shen, tempreilys [[mean (maddaght)|vean ]] harrish 18 °C (64 °F) er fud ny bleeaney.]]
 
She ard mygeayrt [[cryssCryss ny cruinneyCruinney]] ee '''yn ghrianchryssGhrianchryss''' ny '''yn chryssChryss çhehHeh'''. T'ee roshtyn [[Çhyndaa yn Phartan]] 'sy twoaie ec 23° 26′ 16″N (ny 23.4378°) N as [[Çhyndaa yn Ghoayr]] 'sy jiass ec 23° 26′ 16″ (ny 23.4378°) S. Ta'n ghrianchryssGhrianchryss goaill stiagh dagh ooillay ynnyd 'sy teihll raad ta'n [[yn ghrianGhrian|ghrianGhrian]] dy jeeragh er-dty-skyn keayrt ennagh 'sy vlein ([[poynt fo-ghreiney]]).
 
T'ad scarrey yn ghrianchryssGhrianchryss veih daa chryss elley ny cruinney: [[dowan-lheeadyn meanagh]] as {{shallidagh|[[ardjyn ardoil]]}}.
 
== Emshyraght as imbaghyn ==
[[Coadan:Monthly zonal mean precipitation.png|thumb|left|Fliaghey meeoil meanagh rere cryss. Ta ny smoo fliaghey ayn 'sy ghrianchryssGhrianchryss na t'ayns dowan-lheeadyn smoo.]]
[[File:Kota Kinabalu by Dale Preston.jpg|thumb|250px|Lhie ny greineyGreiney harrish y vooir ayns [[Kota Kinabalu]], [[yn Valay]]]]
{{ardart|Emshyraght ghrianchryssagh|imbagh fliaghee}}
 
Dy mennick ayns ymmyd cadjin, ta "grianchryssagh" cowraghey [[emshyraght ghrianchryssagh]], dy ghra myr shen, çheh as tash er fud ny bleeaney, as ram glassyraght aymayn.
 
Ta imbaghyn çhirrymçhirrmey as fliughfliughey ec ymmodee ynnnydnynnydyn grianchryssagh. Ayns lheid yn ynnyd, ta cooid smoo jeh fliaghey ny bleeaney goll er ceau 'syn [[imbagh fliaghee]]. <ref>{{enmyseddyrvoggyl
| ennym = Rainy Season
| blein = 2009
Linney 28:
| obbyr = Blue Planet Biomes
| datefeddyn = 2008-12-27
}}</ref> Ayns kuse dy d'ardjyn as imbagh fliaghee oc, ta brishey 'sy 'liaghey tra ta {{shallidagh|[[cryss cho-chleaynagh geayghyn ny grianchryss]]}} scughey çheu-ard oc (eddyr oc as ard ny twoaie ny ard y jiass, rere y lieh-chruinney).<ref name="JS">{{enmyslioar
| screeudeyryn = J . S. 0guntoyinbo & F. 0. Akintola
| blein = 1983
Linney 39:
}}</ref>
 
My ta'n imbagh fliaghee taghyrt 'syn imbagh çheh, ny 'sy tourey, ta fliaghey tuittym 'syn 'astyr son y chooid smoo. 'Syn imbagh shoh ta [[quallid aer]] çheet as [[quallid ushtey millish]] çheet dy ve ny share, as ta glasseraghtglassyraght gaase dy tappee, myr shen ta baair anmagh 'syn imbagh. Er y laue elley, ta thooillaghyn ayns awinyn as ta kuse dy veiyn shirrey thalloo ard. Ta [[quallid thallooin]] leodaghey er y fa dy vel stoo beaghee goll er laistey ass y thalloo, as ta crimmey ayn. Ayns ardyn as [[malaarey]] ayndaue, ta mennickaght ny smoo 'syn imbagh shoh. Dy cadjin, ta dolley bee leah 'syn imbagh shoh kyndagh rish yn imbagh çhirrym roish, son nagh vel y maair aarloo foast.
 
Cha nel emshyraght ghrianchryssagh ec dagh ard 'sy ghrianchryssGhrianchryss. Ta [[tundrey alpagh]] as sleityn sniaghtagh ayn, goaill stiagh [[Mauna Kea]], [[MountSlieau Kilimanjaro]], as [[ny h-Andeeyn]] eddyr [[Yn Veneswaaley|y Veneswaaley]] as ardjyn hwoaie [[yn ÇhileeÇhillee|ny ShileeShillee]] ny [[yn Argenteen|ny h-Argenteen]]. Rere [[rang-oardraghey emshyraght Köppen]], shimmey ard 'sy ghrianchryssGhrianchryss t'ad cur "[[emshyraght hirrym|çhirrym]]" ny "[[emshyraght breck-hirrym|breck-hirrym]]" er, goaill stiagh [[yn Sahara]], [[faasagh Atacama]] as [[eear-chooyl ny h-Austrail]].
 
== Eggochoryssyn ny grianchryss Grianchryss==
[[Coadan:Pajuçara.jpg|thumb|left|250px|Palmyn [[cro bainney]] 'synsy [[yn Vrasseel|Vrasseel]].]]
[[Coadan:Tropical forest.JPG|thumb|250px|Keyll ghrianchryssagh faggys da [[Fonds-Saint-Denis]], [[Martinique]], [[Yn Rank|y Rank]].]]
 
Ta [[lossreeyn grianchryssagh]] dooghyssagh da'n ghrianchryssGhrianchryss. Ta eggochoryssyn grianchryssagh goaill stiagh [[keyll 'liaghee]], [[keyll yn-lhoamey]] çhirrymhhirrym, [[keyll yialgagh]], [[faasagh]] as ynnydyn elley. Dy cadjin, ta [[bea-neuchaslys]] vooar ayn, chammah's dooieyn [[dooghyssaght (bea-oaylleeaght)|dooghyssagh]], ayns keyljyn son y chooid smoo. Cha nel monney stoo beaghee ayns thalloo keyljyn grianchryssagh, as myr shen t'ad surranse [[jee-cheyllaghey]] {{shallidagh|[[giarrey as lostey]]}}, ny keayrtyn fo chorys {{shallidagh|[[troarey arraghee]]}}.
 
== Imraaghyn ==
{{rolleyimraaghyn|2}}
 
[[Ronney:Yn ghrianchryssGhrianchryss| ]]
[[Ronney:Imbaghyn|Ghrianchryss]]