Sphinx: Difference between revisions
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Linney 1:
[[Image:Cairo, Gizeh, Sphinx and Pyramid of Khufu, Egypt, Oct 2004.jpg|250px|right|thumb|[[Sphinx
Ta'n '''sphinx''' jalloo feayn-skeealleydagh baagh-chrooagh, ta soilshaghit magh myr [[leion]] ny lhie sheeynt lesh kione deiney. Ta'n bunneydys echey soit ayns shenn jallooghyn grainnit 'sy [[Shenn-Reeriaght]] [[Yn Çhenn-Egypt|ny Shenn-Egypt]], quoi dy vel yn ennym "toghteyder" currit orroo liorish ny Greagee. Ta cretooryn cosoylagh ry-akin ayns Jiass as Shiar-Yiass ny h-Aishey, as va aavioghey yn sphinx ayns ellyn jesheenagh ny h-Oarpey veih'n [[Yn Aaruggyr|Aaruggyr]] derrey'n laa t'ayn.
==Sphinxyn Egyptagh==
Ayns feayn-skeealleydaght ny [[Yn Çhenn-Egypt|Shenn-Egypt]], ta'n sphinx ny chretoor baagh-chrooagh, ta soilshaghit magh myr leion ny lhie sheeynt lesh kione deiney, ny nish as reesht lesh kione shirragh, shawk, ny rea echey ny eck. Va'n bunneydys ec y sphinx 'sy [[Shenn-Reeriaght]] as v'eh cochianglt lesh [[Jeeaght ny Greiney]] [[Sekhmet]], quoi va ny yeelaght elgyssagh caggee as ny choadeyder er ny pharaohyn. Hannee eh ny yalloo lajer ayns craueeaght ny h-Egypt er feie e shennaghys, as rish traa shallidagh un-yeeaghys hene [[Amarna]]. Va reih nyn ging oc bunnit er soiaghey yn sphinx as ny jeeaghtyn enmyssit v'ayns yn ard shen ny ny jeeaghtyn scanshoil ayns çhiamble ny jeeghyn ooilley Egyptagh ec y traa v'ayn.
Ny s'anmey, va jalloo yn sphinx, ny red va cosoylagh lesh yn eie Egyptagh, currit stiagh ayns cultooryn elley, ga-yeih dy vel baght elley currit er kyndagh rish çhyndaaghyn er cur sheese ny bun-sphinxyn as aafilley eieyn bentyn da tradishoonyn cultooragh elley.
[[Image:Sphinx of Hetepheres II - fourth dynasty of Egypt.jpg|200px|left|thumb|Fodde yn chied sphinx, [[Hetepheres II]] veih'n chiarroo reeraghtys (Museum Chairo)]]
Dy cadjin, va ny sphinxyn troggalt myr coadeyderyn ny çhiambleyn; v'ad currit sheese riosh troggalyn ard-obbrinagh lhied as tommanyn reeoil ny çhiambleyn craueeagh. Foddee v'eh yn chied sphinx na'n sphinx va soilshaghey magh [[Hetepheres II]], jeh'n chiarroo reeraghtys eddyr ny bleeantyn [[2723 RC|2723]] derrey'n vlein [[2563 RC]]. She [[Mooar Sphinx Giza]] y sphinx smoo rere foaynoo as mooadys ([[Image:Erioll_world.svg|18px]] {{coor cn|29|59|N|31|08|E|Hwoaie|Hiar|type:city}}). Faagail magh nagh vel fys ain er date y hroggalys, t'eh er credjal dy vel kione y sphinx shen ny chione y pharaoh [[Khafra]].
[[Image:Sphynxes.JPG|200px|right|thumb|Astyl sphinxyn lesh king-rea orroo ec [[Karnak]] ayns [[Luxor]] veih'n hoghtoo reeraghtys jeig]]
Cha nel fys ain er enmyn va currit er ny jallooghyn shen ec ny troggeyderyn. Ec soiaghey y Vooar Sphinx, ta cowrey grainnit er clagh hoit va currit sheose thousane bleeantyn ny yei liorish [[Thutmose IV]] ayns [[1400 RC]] rollaghey tree reayrtysyn jeeaght ny Greiney ynnydagh ec y traa v'ayn, ''[[Khepera]]'' - ''[[Re]]'' - ''[[Atum]]''. Haink er cur stiagh ny jallooghyn shen ayns ard-hroggalysyn tomman as çhiambleagh dy ve tradishoonagh, as va king ny pharaohyn grainnaghit er-baare ny jalloghyn coadeyderyn dy hoilshey magh yn faggys-mooinjerys oc lesh y yeeaght cummaghtagh, [[Sekhmet]].
Ta ram sphinxyn ard-ghooagh elley, lhied as y fer ta kione y pharoah [[Hatshepsut]] er, lesh y tuarastyl eck grainnaghit ayns [[clagh ryal]] as eh soit ayns [[Thie Tastey Baljagh yn Ellyn]] ayns [[York Noa (balley)|York Noa]], as y sphinx alabastyr [[Memphis, yn Egypt|Memphis]], ta soit çheu sthie jeh'n thie tastey mooie fo'n speyr.
{{commons|Sphinxes|Sphinxyn}}
{{stub}}
[[ar:أبو الهول]]
| |||