Kiangley kemmigagh: Difference between revisions

Content deleted Content added
jalloo
No edit summary
Linney 3:
 
== Ny gassyn ooasle as reill yn oghtread ==
Ta ny [[gas]]syngassyn ooasle]] ayns possan 0 (ta shin gra possan VIII rish shen neesht) ta ry-gheddyn er y laue yesh jeh [[Taabyl reiltagh ny bunstooghyn|taabyl ny bunstooghyn]]. Ta ooiley ny gassyn ooasle feer neu-ymobbreeagh (ta'n fockle 'argon' çheet veih fockle [[Greagish]] as y cheeall 'litçheragh' echey) - ta ny gassyn ooasle jeant ass un vreneen ny lomarcan.
 
She [[William Ramsay]] (1852-1916) y kemmigagh [[Nalbin|Albinagh]] ren feddyn magh queig jeh ny gassyn ooasle. Rug eshyn ayns [[Glaschu]], as ren eh studeyrys er kemmig 'sy [[Yn Ghermaan|Ghermaan]] fo stiurey [[Robert Bunsen]]. Ta sleih cooinaghtyn er Ramsay er yn oyr dy dooar eh magh [[argon]] (1894), [[hailium]] (1895), [[neoin]] (1898), [[krypton]] (1898) as [[xenon]] (1898). Scarr eh neoin, krypton, as xenon rish aer va jeant ny ushlagh. Chossyn William Ramsay Aundyr Nobel ayns 1904 son geddyn ny queig gassyn ooasle imraait heose.
Linney 19:
My t'ou jeeaghyn er reaghey ny lectraneyn ayns ny breneenyn jeh paart jeh ny gassyn ooasle, t'ou fakin dy vel hoght lecraneyn 'syn 'ynneig sodjey magh. Er yn oyr dy vel ny gassyn ooasle cho neu-ymobbreeagh, shegin da'n reaghey shoh jeh ny lectraneyn ve doillee dy chaghlaa - ta kianglaghyn kemmigagh ennagh croghey er lectraneyn goll noon as noal eddyr breneenyn, as ta shen taghyrt ayns ny fynneigyn sodjey magh. Ta red ennagh er-lheh bentyn da'n earroo dy lectraneyn ayns ny fynneigyn shen. Ta hoght lectraneyn 'syn 'ynneig sodjey magh ayns ny breneenyn jeh'n chooid smoo jeh ny gassyn ooasle, as ta shen leeideil gys [[reill yn oghtread]]. Ta shin gra yn oghtread fondagh rish ny hoght lectraneyn ta 'syn 'ynneig sodjey magh - agh ta'n chied 'ynneig lane (shen yn ynrican fynneig as lectraneyn aynjee). Ta troyn hailium kiart goll rish troyn ny bunstooghyn elley sy phossan cheddin, as myr shen, ta hailium kinjagh coontit dy vel nane jeh ny gassyn ooasle.
 
Cha nee leigh fondagh kemmigagh reill yn oghtread, agh aght dy chooney lesh toiggal kiangley kemmigagh. Cha nel hiddragien as [[litçhey]] biallagh rish reill yn oghtread. Tra ta hiddragien as litçhey goaill ayrn ayns kiangley kemmigagh, t'ad prowal dy gheddyn yn reaghey cheddin assas hailium. Cha nel ny meainyn-caghlaaee biallagh rish reill yn oghtread.
{| class="wikitable sortable"
|-