Yn Affrick Hwoaie: Difference between revisions

Content deleted Content added
toshiaght art
 
++
Linney 6:
{{legend|#088733|[[Shad]], [[Yn Naigeer|y Naigeer]], [[Malee]], [[Yn Varitaan|y Varitaan]]}}]]
Ta'n '''Affrick Hwoaie''' ny '''Twoaie ny h-Affrick''' çheet er y chooid my hwoaie jeh'n [[Yn Affrick|Affrick]] ta kianglt liorish [[Yn Sahara|y Tahara]] rish [[yn Affrick Fo-Haharagh]]. Rere y pholitickaght heer-oaylleeagh, ta [[ny h-Ashoonyn Unnaneysit]] cur hoght çheeraghyn as thallooyn stiagh 'syn Affrick Hwoaie: [[yn Algear]], [[yn Egypt]], [[Yn Leeb|y Leeb]], [[Yn Varoc|y Varoc]], [[Yn Toodaan|y Toodaan]], [[Yn Tooneesh|y Tooneesh]], as [[Yn Sahara Heear|y Sahara Heear]]. Ta'n Algear, y Varoc, y Tooneesh, y Leeb as [[Yn Varitaan|y Varitaan]] coontit myr y '''Maghreb''', as ta'n Egypt as y Toodaan coontit myr [[Glion ny Neel]].
 
==Çheer-oaylleeaght==
[[File:Africa Koppen Map.png|right|thumb|Yn Affrick Hwoaie, jeant seose jeh'n Tahara, Glion y Neel (y daa oc ayns daah ruy) as ny thallooyn my hwoaie jeh'n Tahara (ayns daah buigh as bane-jiarg).]]
Ta [[ny Sleityn Atlasagh]], ta sheeyney magh harrish cooid vooar jeh'n Varoc, twoaie ny h-Algear as ny Tooneesh, nyn gooid jeh corys ny sleityn fillit ta roie harrish cooid vooar jeh'n [[Yn Oarpey Yiass|Oarpey Yiass]]. T'ad goll er cleayney 'sy jiass as 'sy niar as cummey [[steip]] orroo roish çheet ry-cheilley oc rish faasagh y Tahara ta coodaghey 75% jeh eaghtyr yn ard. Ta drundin y Tahara ny lhie erskyn ard-chlaare henndeeagh ta jeant seose jeh [[creg chrystallagh]] as reih jeh ny shinney na kiare billioon bleeaney d'eash.
 
She glionteeyn fastee ayns ny Sleityn Atlasagh, Glion ny Neel as y deltey eck, as coose ny [[Yn Veanvooir|Meanvooir]] bun yn eirinys 'syn ard. Ta arraghys vir goaill stiagh [[grine]]yn, [[reise]] as [[cadee]], as [[aamaid]]yn lheid as [[sedar]] as [[corc]], goll er lhiasaghey. Ta bir veanvooiragh lheid as yn [[olive]], y [[fig]], y [[date]] as messyn kidragh goll er lhiasaghey chammah. She ard feer troaragh Glion ny Neel as ta'n chooid smoo jeh pobble ny h-Egypt as ny Soodaan cummal faggys da'n awin. Ayns buill elley s'mooar yn scansh ta currit er yn ushtaghey laue-jeant dy chooney lesh yn eirinys.
{{-}}
 
==Thallooyn as ardjyn==
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="border:1px solid #aaa; border-collapse:collapse; font-size:90%; width:100%;"
|- style="background:#ececec;"
! Çheeraghyn as thallooyn
! Eaghtyr<br/>(km²)
! Earroo yn phobble
! Glooaght y phobble<br/>(/km²)
! Preeu-valley
! LTS ('sy clane)
! LTS yn dooinney
! Argid
! Reiltys
! Çhengaghyn oikoil
|-
| {{brattagh|Algeria|Yn Algear}}
| style="text-align:right;"| 2,381,741
| style="text-align:right;"| <ref name="cia-algeria">{{cite web |title=ALGERIA |work=The World Factbook |publisher=CIA |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ag.html}}</ref>34,994,937
| style="text-align:right;"| 14.5
| [[Caayr ny h-Algear]]
| $254.7 billioon (ool. 2010)<ref name="cia-algeria"/>
| $7,400 (ool. 2010)
| [[Dinar ny h-Algear]]
| [[Pobblaght eaghyraneagh]]
| [[Arabish]] (oikoil), [[Berberish]] (ashoonagh)
|-
| {{brattagh|Egypt|Yn Egypt}}
| style="text-align:right;"| 1,001,450
| style="text-align:right;"| 80,471,869
| style="text-align:right;"| 80.4
| [[Cairo]]
| $500.9 billioon (2010)
| $6,200 (2010)
| [[Punt ny h-Egypt]]
| [[Pobblaght lieh-eaghtyraneagh]]
| [[Arabish]]
|-
| {{brattagh|Libya|Yn Leeb{{!}}Y Leeb}}
| style="text-align:right;"| 1,759,540
| style="text-align:right;"| 6,461,454
| style="text-align:right;"| 3.7
| [[Tripoli]]
| $89.03 billioon (2010)<ref>{{cite web |title=LIBYA |work=The World Factbook |publisher=CIA |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ly.html}}</ref>
| $13,800 (2010)
| [[Dinar ny Leeb]]
| [[Yn Choonseil Hallidagh Ashoonagh|Lught-reill shallidagh]]
| [[Arabish]] (oikoil), [[Berberish]] (ashoonagh)
|-
| {{nowrap|{{brattagh|Western Sahara|Yn Sahara Heear{{!}}Y Sahara Heear}}<ref>Fo reiltys ny Maroc</ref>}}
| style="text-align:right;"| 266,000
| style="text-align:right;"| <ref>Ta'n ooley bunnit er coontey-pobble 2004 ny Maroc.</ref>320,000
| style="text-align:right;"| 1.2
| [[El Aaiún|El Aaiún (Laâyoune)]] (fo stiurey ny [[Yn Varoc|Maroc]])
| $900 millioon (2007)<ref>{{cite web |title=WESTERN SAHARA |work=The World Factbook |publisher=CIA |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/wi.html}}</ref>
| $2,500 (2007)
| [[Dirham ny Maroc]]
| [[Reeriaght vunraghtoil]]
| [[Arabish]] as [[Berberish]] (staydys oikoil ec y daa oc), [[Hassaniya]] (goll er enney)
|-
| {{brattagh|Sudan|Yn Toodaan{{!}}Y Toodaan}}
| style="text-align:right;"| 1,886,068
| style="text-align:right;"| 30,894,000
| style="text-align:right;"| 16.4
| [[Khartoum]]
| $98.79 billioon (2010) prior to break up<ref>{{cite web |title=SUDAN |work=The World Factbook |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/su.html |publisher=CIA}}</ref>
| $2,200 (2010)&mdash;roish brishey seose ny çheerey
| [[Punt ny Soodaan]]
| [[Pobblaght chonastagh]] ([[Ream smaghtagh|Smaghtagh]])
| [[Arabish]]
|-
| {{brattagh|Tunisia|Yn Tooneesh{{!}}Y Tooneesh}}
| style="text-align:right;"| 163,610
| style="text-align:right;"| 10,589,025
| style="text-align:right;"| 64.7
| [[Toonis]]
| $100.3 billioon (2010)<ref>{{cite web |title=TUNISIA |work=The World Factbook |publisher=CIA |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ts.html}}</ref>
| $9,500 (2010)
| [[Dinar ny Tooneesh]]
| [[Pobblaght]]
| [[Arabish]]
|-
| {{brattagh|Morocco|Yn Varoc{{!}}Y Varoc}}
| style="text-align:right;"| 710,850
| style="text-align:right;"| <ref>{{cite web |url=http://www.hcp.ma/ |title=Site institutionnel du Haut-Commissariat au Plan du Royaume du Maroc}}</ref>32,226,056
| style="text-align:right;"| 70.8
| [[Rabat]]
| $153.8 billioon (2010)<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mo.html |title=MOROCCO |work=The World Factbook |publisher=CIA}}</ref>
| $4,900 (2010)
| [[Dirham ny Maroc]]
| [[Reeriaght vunraghtoil]]
| [[Arabish]] as [[Berberish]] (staydys oikoil ec y daa oc)
|- style="background:#ececec;"
| '''Y clane, Yn Affrick Hwoaie'''
| style="text-align:right;"| 7,904,959
| style="text-align:right;"| 195,637,341
| style="text-align:right;"| 24.7
|
| $1.2 trillioon
| $5,700
|
|
|
|-
| colspan="10" |
'''Farrane:'''
<small>
*[[The World Factbook]], [[Ny Steatyn Unnaneysit]] [[Central Intelligence Agency]] (CIA), 11 T. Arree 2011.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/index.html |title=The World Factbook |publisher=CIA |date= |accessdate=2011-02-11}}</ref>
</small>
|}{{-}}
 
==Imraaghyn==
{{rolleyimraaghyn}}
 
{{sheel}}