Mynreayrtan: Difference between revisions

Content deleted Content added
Duillag noa
 
Mooadaghey
Linney 11:
Ta ymmodee sorçhyn dy vynreayrtan ayn. She [[mynreayrtan shilleydagh]] eh y fer s'leaie as s'cadjiney; t'eh soilshaghey yn sampleyr liorish sollys. Ta fir elley goaill stiagh [[mynreayrtan lectraneagh|mynreayrtanyn lectraneagh]] as [[mynreayrtan brod leayrtagh]].
 
==Shennaghys leah==
She mynreayrtan shilleydagh eh y chied chiaddey, agh cha nel feanish fondagh er yn ynlaghteyr. Ren ad mynreayrtan leah ayns 1590 ayns [[Middelburg]], [[yn Çheer Injil]].<ref>{{enmyseddyrvoggyl | kiangley=http://nobelprize.org/educational_games/physics/microscopes/timeline/index.html | ennym=Microscopes: Time Line | soilsheyder=Nobel Web AB | datefeddyn=2010-01-27}}</ref> T'ad genmys daa yantagh [[speckleyryn]] er son yn obbyr: [[Hans Lippershey]] (ynlaghteyr [[fodreayrtan]] leah) as [[Zacharias Janssen]].
 
===Mynreayrtaght hooilley ===
Ga dy row mynreayrtanyn ayn, cha daink rish coontey mynreayrtagh jeh strughtoor stoo kirpey derrey 1644, ayns ''L'occhio della mosca'' ("Sooill ny Quaillag") liorish Giambattista Odierna.<ref name=Wootton>{{enmyslioar | screeudeyr=Wootton, David | ennym=Bad medicine: doctors doing harm since Hippocrates | soilsheyder=Oxford University Press | boayl=Oxford | blein=2006 | duillagyn= |isbn=0-19-280355-7 |oclc= |doi= | datefeddyn=}}</ref> Rish ny 1660yn, ghow oaylleeyn Iddaalagh, Ollanagh as Sostynagh toshiaght jannoo ymmyd jeh mynreayrtanyn er son ronsaghey bea-oaylleeagh. Ren [[Marcelo Malpighi]] ny h-Iddaal studeyrys er strughtooryn bea-oaylleeagh. Ayns 1665, haink rish ''[[Micrographia]]'' liorish [[Robert Hooke]], y chied lioar oaylleeagh feer ennoil; hug eh anaase ec ram sleih er oaylleeaght as chroo eh y termeeaght "cell" ([[killag]]). Ayns 1676, hoilshee magh [[Antoni van Leeuwenhoek]] dy vel [[myn-vioag|myn-vioagyn]] ayn. She Leeuwenhoek hooar magh dy vel [[killag folley jiarg|killagyn folley jiargey]] as [[sheel]] ayn.<ref name=Wootton/>
 
Ayns 1893 chroo [[August Köhler]] [[soilshaghey Köhler]], ny haase scanshoil dys ceau sollys er sampleyryn. Ren [[Fritz Zernike]] as [[George Nomarski]] feddyn magh saaseyn elley ta lhiggey dooin scrutaghey sampleyryn tarhoilshagh: {{shallidagh|[[mynreayrtaght chosoylaghey chophaase|cosoylaghey cophaase]]|phase contrast|k}} as {{shallidagh|[[mynreayrtaght chosoylaghey hesseneeaght anchasslyssagh|cosoylaghey tesseneeaght anchasslyssagh]]|differential interference contrast|k}}.
 
==Imraaghyn==