Gaelg: Difference between revisions

|ashoon= [[Mannin]]

|jantys=[[Coonseil ny Gaelgey]]

Ta '''Gaelg''' ny '''Gailck''' (goll er fockley magh myr {{ASE|/gɪlg/}}) ny [[Çhengaghyn Gaelgagh|çhengey Ghaelgagh]] ta goll er loayrt ayns [[Mannin]]. She sluight [[Shenn Yernish]] ee, cosoylagh er lheh rish ny shenn [[abbyrt]]yn [[Yernish Ullee]] Shiar as [[Galliu]].

 

 

=== Shennaghys leah ===

Ghow Gaelg toshiaght scarrey rish [[Mean Yernish]] traa ennagh eddyr yn [[10oo eash]] as yn [[17oo eash]]. Eer ayns yn [[18oo eash]], va’n Ghaelg ny çhengey bio as ee ec cagh ‘syn Ellan, faggys. Agh ayns 1765 va çhiarnys yn Ellan er ny creck da’n Crooin Goaldagh liorish yn [[Isle of Man Purchase Act]], son £70,000. Ren caghlaaghyn politickagh as sheshoil cur er sleih gynsaghey Baarle. Rish yn [[19oo eash]] ren y çhengey leodaghey, as [[Baarle]] çheet ayns yn ynnyd eck. Ayns 1848, screeu J.G. Cumming: ''cha nel monney sleih (veg jeh ny aegid, foddee) gyn Baarle erbee'' as ayns 1874, er lesh [[Henry Jenner]] va mysh 30% ny sleih cliaghtit rish loayrt Gaelg (12,340 ayns 41,084). Rere kione-earroo oikoil, ayns 1901 dooyrt 9.1% jeh'n phobble dy row Gaelg oc, agh ec y traa cheddin, cha row monney jeu ny sloo na 50 bleeaney d’eash; ayns 1921 v'eh 1.1%.

<ref>Fourth International Conference on Minority Languages, Vol. II, Gorter et al, 1990, dg. 59-60.</ref>

 

=== Baase as aavioghey ===

Erreish da leodaghey ymmyd Gaelg rish yn [[19oo eash]], hug ad bun er [[Yn Çheshaght Ghailckagh]] ayns 1899.

 

 

=== Y 21oo eash ===

Ayns kione-earroo [[2001]], dreggyr 1,689 veih 76,315 (2.2% yn pobble) dy row Gaelg oc, ga dy row jargaght anchasley ec ny sleih shoh, s'cosoylagh.<ref>Isle of Man Census Report 2001, Volume 2, Dg. 11</ref> Ta sleih jannoo ymmyd jeh [[enmyn Gaelg]] reesht. Ta [[Tinvaal]] jannoo ymmyd jeih'n çhengey, as [[Yn Lhaihder]] lhaih magh leighyn noa ayns Gaelg as Baarle. Er 14 Jerrey Geuree 2008, ren [[SIL]] caghlaa [[coad ISO]] ny Gaelgey veih ''anvio'' dys ''bio'' <ref name="SIL">{{enmyseddyrvoggyl

|blein=14 Jerrey Geuree, 2008

 

=== Mooinjerys ec çhengaghyn elley ===

Jeeagh er [[#Rang-oardraghey as abbyrtyn]]