Co-haaghey sollysh: Difference between revisions

Content deleted Content added
m Co-haaghey sollys aa-enmyssit myr Co-haaghey sollysh: Termeeaght
Xqbot (resoonaght | cohortyssyn)
m bot currit stiagh ec: ga:Fótaisintéis; cosmetic changes
Linney 1:
[[Coadan:Co-haaghey sollysh.png|200px|thumb|right|Co-haaghey sollysh ayns lossreeyn geayney]]
 
She [[aawoalley bea-chemmigagh]] ta caghlaa [[bree ny greiney]] dys [[bree kemmigagh]] eh '''co-haaghey sollysh'''. T'eh taghyrt ayns [[lus|lossreeyn]] geayney, [[algey|algaghyn]] as shiartanse dy [[bacteyr|vacteyryn]].
 
Cha nod agh beggan beg dy lossreeyn goaill bree ass bee myr foddee baaghyn, agh t'ad jannoo bree daue hene liorish jannoo [[glucose]] jeh [[daa-ocseed charboan]], [[ushtey]] as bree ny greiney. Ta lossreeyn goaill daa-ocseed charboan trooid ny [[duillag|duillagyn]]yn oc as ushtey trooid ny [[fraue|fraueyn]]yn oc. Dys jannoo yn obbyr shoh, ta feme oc er soilshey ny greiney, çhiassid cooie, as co-chruinnaght ard dy ghaa-ocseed charboan ([[cooid lhiettalagh]]). Ta ny lossreeyn cur magh [[ocsygien]] myr [[jeeyll (aawoalley)|jeeyll]]. Ta kuse dy lossreeyn jannoo [[sucrose]] jeh'n ghlucose dys tashtey eh, m.s. [[cuirtlagh villish]] as [[beetys shugyr]], agh ta'n chooid smoo jeh jannoo [[stark]] jeh.
 
Ayns lossreeyn geayney as algaghyn, she [[chlorophyll]] ayns ny [[chloroplast|chloroplastyn]]yn oc ta goaill stiagh bree ny greiney.
 
Shoh cormid chemmigagh chormit cho-haaghey sollysh (jeant aashagh):
Linney 11:
:'''6H<sub>2</sub>O + 6CO<sub>2</sub> + sollys → C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub> + 6O<sub>2'''</sub>
 
Myr shen, ta '''daa-ocseed charboan + ushtey + sollys''' jannoo '''ocsygien + shugyr'''.
 
Ta [[respiration]] [[bioag|bioagyn]]yn ny obbyr hoal noi: ta '''ocsygien + shugyr''' jannoo '''daa-ocseed charboan + ushtey + bree'''.
 
=== Jeeagh er ===
Linney 55:
[[fr:Photosynthèse]]
[[fy:Fotosynteze]]
[[ga:Fótaisintéis]]
[[gl:Fotosíntese]]
[[gu:પ્રકાશસંશ્લેષણ]]