Co-haaghey sollysh: Difference between revisions

Content deleted Content added
Ronnaghyn
Kiartaghey
Linney 1:
[[Coadan:Co-haaghey sollyssollysh.png|200px|thumb|right|Co-haaghey sollyssollysh ayns lossreeyn geayney]]
 
She [[aawoalley bea-chemmigagh]] ta caghlaa [[bree ny greiney]] dys [[bree kemmigagh]] eh '''co-haaghey sollyssollysh'''. T'eh taghyrt ayns [[lus|lossreeyn]] geayney, [[algey|algaghyn]] as shiartanse dy [[bacteyr|vacteyryn]].
 
Cha nod agh beggan beg dy lossreeyn goaill bree ass bee myr foddee baaghyn, agh t'ad jannoo bree daue hene liorish jannoo [[glucose]] jeh [[daa-ocseed charboan]], [[ushtey]] as bree ny greiney. Ta lossreeyn goaill daa-ocseed charboan trooid ny [[duillag|duillagyn]] oc as ushtey trooid ny [[fraue|fraueyn]] pc. Dys jannoo yn obbyr shoh, ta feme oc er soilshey ny greiney, çhiassid cooie, as co-chruinnaght ard dy ghaa-ocseed charboan ([[cooid lhiettalagh]]). Ta ny lossreeyn cur magh [[ocsygien]] myr [[jeeyll (aawoalley)|jeeyll]]. Ta kuse dy lossreeyn jannoo [[sucrose]] jeh'n ghlucose dys tashtey eh, m.s. [[cuirtlagh villish]] as [[beetys shugyr]], agh ta'n chooid smoo jeh jannoo [[stark]] jeh.
Linney 7:
Ayns lossreeyn geayney as algaghyn, she [[chlorophyll]] ayns ny [[chloroplast|chloroplastyn]] oc ta goaill stiagh bree ny greiney.
 
Shoh cormid chemmigagh chormit cho-haaghey sollyssollysh (jeant aashagh):
 
:'''6H<sub>2</sub>O + 6CO<sub>2</sub> + sollys → C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub> + 6O<sub>2'''</sub>
Linney 19:
* [[Çhymshal carboan]]
 
[[Ronney:Co-haaghey sollyssollysh]]
[[Ronney:Bea-oaylleeaght]]
[[Ronney:Kemmig]]