Myn-heean: Difference between revisions

Myr sampleyr, 'sy [[Baarle|Vaarle]] chadjinit, ta ny sheeanyn [t], [tʰ] as [t̚] ry-chlashtyn.<ref group="n">Ta çhengoayllee screeu eddyr lhoobeenyn kerrinagh myr shoh [] er son y chowraghey screeu mooie-heeanagh, dy ghra myr shen, dy vel shin jeeaghyn er sheean cruinn sheeanagh.</ref> Cluinnee oo [tʰ] ayns focklyn myr ''tick'', ''tub'' as ''letter''. Cluinnee oo [t] ayns focklyn myr ''stick'', ''stub'' as ''Leicester''. Cluinnee oo [t̚] ayns ''but'' as ''kit''. Ta'n tree sheeanyn ry-eddyrscarrey, agh cha nel Baarleyryn eddyr-scarrey ad myr sheenyn hene. Er lhieu dy vel y tree sheean y sheean cheddin: /t/.<ref group="n">Ta çhengoayllee screeu eddyr slashyn myr shoh // er son y chowraghey screeu myn-heeanagh, dy ghra myr shen, dy vel shin jeeaghyn er myn-heeanyn, cha nel er lettyryn ny [[sheean mooie|sheeanyn mooie]].</ref> Ta /t/ ny vyn-heean, as t'eh cowraghey y "sheean bunneydagh" neuloaghtagh ta possanaghey y tree sheeanyn er y "cheim eaghtyragh". She red neuloaghtagh t'ayn, as t'eh goll er fockley magh myr sheean loaghtagh ta croghey er y çhymbyllaght sheeanagh.

 

 

Rere [[sheeanchoryssaghtys]], ta daa cheim tuarastylagh bentyn rish sheeanyn ghlare: y ''cheim eaghtyragh'' as y ''cheim yientynagh''. Ta'n cheim eaghtyragh bentyn rish sheeanyn loaghtagh, as y cheim yientynagh bentyn rish myn-heeanyn neuloaghtagh.

 

 

Ta'n '''cheim yientynagh''' çheet er corys rang-oardraghey ny loareyderyn, as shen jeant jeh myn-heeanyn as reillyn. Cha nel ad ayn aght ayns inçhynyn ny sleih. Ta /t/ sampleyr jeh myn-heean ny Baarle.

 

 

Ta'n '''cheim eaghtyragh''' çheet er sheeanyn cruinn hengey ennagh, dy ghra myr shen, [[#sheean mooie|sheeanyn mooie]]. Ta [t], [tʰ] as [t̚] er y cheim eaghtyragh. Ta'n myn-heean /t/ bunneydagh goll er fockley magh myr fer jeu, as shen croghey er y çhymbyllaght. My ta /s/ roie, jirree oo [t]; my she jerrey yn 'ockle t'ayn, jirree oo [t̚]; as mannagh vel, jirree oo [tʰ]. Er y fa dy vel ad ec yn un myn-heean, t'ad cur [[#fo-heean|fo-heeanyn]] /t/ orroo. Er y laue elley, cha nel [n] ny [j] nyn vo-heeanyn /t/.

 

 

Ta '''sheean mooie''' çheet er sheeanyn loaghtagh ny çhengey. She troar so-chlashtyn un vyn-heean eh.<ref>{{enmyslioar

}}</ref> Myr sampleyr, ta ny myn-heeanyn /kam/ (''cam'') cur magh ny sheeanyn mooie [kʰam]. Ta [kʰ], [a] as [m] tree sheeanyn mooie, er y fa dy vel dagh fer jeu çheet ass myn-heean er lheh. Foddee kuse dy vyn-heeanyn goll er fockley magh myr ymmodee sheeanyn mooie, as adsyn fo-heeanyn y vyn-heean.

 

 

T'ad cur '''fo-heean''' er [[#sheean mooie|sheeanyn mooie]] yn un vyn-heean. Dy cadjin, t'ad feddyn magh my ta daa heean mooie nyn vo-heeanyn ny nyn myn-heeanyn liorish shirrey [[jees sloo]]. Shen daa 'ockle ta casley rish y cheilley er lhimmey jeh'n daa heean, as cha nel ny keeal cheddin ec y daa 'ockle. Myr sampleyr, ta ''keay'' as ''geay'' soilshaghey dy vel /k/ as /g/ daa vyn-heean 'sy Ghaelg. Ta shin gra dy vel ad ''neuchosoyley'' ny ayns ''scaalhean neuchosoylagh''. Er y laue elley, ayns [[Koreeish]], t'ad ec yn un vyn-heean, agh ta [g] ry-chlashtyn eddyr sheeanyn cronnaneagh, as [k] traaghyn elley.

[[Coadan:H20 myr myn-heean.png]]

 

<references group=n/>

 

{{rolleyimraaghyn}}

 

 

[[af:Foneem]]

[[ast:Fonema]]

[[be-x-old:Фанэма]]

[[bg:Фонема]]

[[br:Fonem]]

[[ca:Fonema]]