Myn-heean: Difference between revisions
Content deleted Content added
Mooadaghey |
Shareaghey |
||
Linney 1:
{{fogrey çhengoaylleeaght}}
| cabdil = phoneme▼
Myr sampleyr, 'sy [[Baarle|Vaarle]] chadjinit, ta ny sheeanyn [t], [tʰ] as [t̚] ry-chlashtyn.<ref group="n">Ta çhengoayllee screeu eddyr lhoobeenyn kerrinagh myr shoh [] er son y chowraghey screeu mooie-heeanagh, dy ghra myr shen, dy vel shin jeeaghyn er sheean cruinn sheeanagh.</ref> Cluinnee oo [tʰ] ayns focklyn myr ''tick'', ''tub'' as ''letter''. Cluinnee oo [t] ayns focklyn myr ''stick'', ''stub'' as ''Leicester''. Cluinnee oo [t̚] ayns ''but'' as ''kit''. Ta'n tree sheeanyn ry-eddyrscarrey, agh cha nel Baarleyryn eddyr-scarrey ad myr sheenyn hene. Er lhieu dy vel y tree sheean y sheean cheddin: /t/.<ref group="n">Ta çhengoayllee screeu eddyr slashyn myr shoh // er son y chowraghey screeu myn-heeanagh, dy ghra myr shen, dy vel shin jeeaghyn er myn-heeanyn, cha nel er lettyryn ny [[sheean mooie|sheeanyn mooie]].</ref> Ta /t/ ny vyn-heean, as t'eh cowraghey y "sheean bunneydagh" neuloaghtagh ta possanaghey y tree sheeanyn er y "cheim eaghtyragh". She red neuloaghtagh t'ayn, as t'eh goll er fockley magh myr sheean loaghtagh ta croghey er y çhymbyllaght sheeanagh.
==Keimyn ghlare==
Rere [[sheeanchoryssaghtys]], ta daa cheim tuarastylagh bentyn rish sheeanyn ghlare: y ''cheim eaghtyragh'' as y ''cheim yientynagh''. Ta'n cheim eaghtyragh bentyn rish sheeanyn loaghtagh, as y cheim yientynagh bentyn rish myn-heeanyn neuloaghtagh.
===Y cheim yientynagh===
Ta'n '''cheim yientynagh''' çheet er corys rang-oardraghey ny loareyderyn, as shen jeant jeh myn-heeanyn as reillyn. Cha nel ad ayn aght ayns inçhynyn ny sleih. Ta /t/ sampleyr jeh myn-heean ny Baarle.
===Y cheim eaghtyragh===
Ta'n '''cheim eaghtyragh''' çheet er sheeanyn cruinn hengey ennagh, dy ghra myr shen, [[#sheean mooie|sheeanyn mooie]]. Ta [t], [tʰ] as [t̚] er y cheim eaghtyragh. Ta'n myn-heean /t/ bunneydagh goll er fockley magh myr fer jeu, as shen croghey er y çhymbyllaght. My ta /s/ roie, jirree oo [t]; my she jerrey yn 'ockle t'ayn, jirree oo [t̚]; as mannagh vel, jirree oo [tʰ]. Er y fa dy vel ad ec yn un myn-heean, t'ad cur [[#fo-heean|fo-heeanyn]] /t/ orroo. Er y laue elley, cha nel [n] ny [j] nyn vo-heeanyn /t/.
==Sheean mooie==
Ta '''sheean mooie''' çheet er sheeanyn loaghtagh ny çhengey. She troar so-chlashtyn un vyn-heean eh.<ref>{{enmyslioar
| ennym = The Concise Oxford Dictionary of Linguistics
| screeudeyr = P. H. Matthews
Line 8 ⟶ 26:
| croo = eddyrlhieen
| datefeddyn = 20 February 2010
| kiangley = http://www.oxfordreference.com/views/ENTRY.html?subview=Main&entry=t36.
| çhengey = Baarle
}}</ref> Myr
==Fo-heean ==
T'ad cur ''
▲T'ad cur ''[[fo-heean]]'' er [[sheean mooie|sheeanyn mooie]] yn un vyn-heean. Dy cadjin, t'ad feddyn magh my ta daa heean mooie nyn vo-heeanyn ny nyn myn-heeanyn liorish shirrey [[jees sloo]]. Shen daa 'ockle ta casley rish y cheilley er lhimmey jeh'n daa heean, as cha nel ny keeal cheddin ec y daa 'ockle. Myr sampleyr, ta ''keay'' as ''geay'' soilshaghey dy vel /k/ as /g/ daa vyn-heean 'sy Ghaelg. Ta shin gra dy vel ad ''neuchosoyley'' ny ayns ''scaalhean neuchosoylagh''. Er y laue elley, ayns [[Koreaish]], t'ad ec yn un vyn-heean, agh ta [g] ry-chlashtyn eddyr sheeanyn cronnaneagh, as [k] traaghyn elley.
[[Coadan:Phonemes of k.png]]
Ta dagh çhengey oardraghey sheeanyn mooie ayns aght elley, as ta cummaght ec yn oardraghey shoh er [[blass (çhengoaylleeaght)|blass]]. Dy beagh uss gynsaghey çhengey noa, s'cosoylaghey dy beagh oo oardraghey sheeanyn mooie
Ta myn-heeanyn kiangley rish ny fo-heeanyn oc 'syn aght cheddin ta "H<sub>2</sub>O" kiangley rish [[ushtey]], [[rio]] as [[gaal]]. She un red ta ry-geddyn ayns ymmodee cummaghyn, as y cummey ta ry-gheddyn, shen croghey er y çhymbyllaght.<ref>{{enmyslioar
| screeudeyr = Mike Davenport
| coscreeudeyr = S. J. Hannahs
| |||