Studeyrys-sheelnaue

Ta studeyrys-sheelnaue nyn magheryn ard-scoillaragh bentyn rish stayd deiney. T'ad jannoo ymmyd jeh saaseyn bun-ronsee, cremeydagh as tuarymagh, cosoylaghey rish saaseyn treealagh oaylleeaght.

Ta ny studeyrys-sheelnaue goaill stiagh studeyrys er çhengaghyn, lettyraght, shennaghys, fallsoonys, as craueeaght. Dy mennick, t'ad cur maroo ny hellynyn reayrtagh as ny hellynyn clistagh (goaill stiagh kiaull); ny keayrtyn, ta magheryn myr antrapoaylleeaght as çhengoaylleeaght currit maroo chammah, agh t'adsyn currit maroo oaylleeaghtyn sheshoil son y chooid smoo.

Magheryn studeyrys-sheelnaue

Studeyrys classicagh

Homer, ny bard Greagagh

Rere'n tradishoon Heear, ta studeyrys classicagh çheet er shenn chultooryn Greagagh as Raueagh. V'ad cliaghtey credjal dy row studerys classicagh mastey binn studeyrys-sheelnaue, agh t'eh er jeet dy ve sloo scanshoil. Ny yei shen, ta cummaght mooar ec eieyn classicagh er magheryn studeyrys-sheelnaue, myr sampleyr, fallsoonys. Rere'n cheeayll lheead, ta'n magher çheet er studeyrys erbee bentyn rish shenn chultooryn. T'ad goaill stiagh Veda as Upanishad Injinagh, screeuyn Confucius, Laozi as Zhuangzi Sheenagh, Lioar ny Merriu Eajiptagh, as screeuyn Vesopotamia myr Ard-skeeal Ghilgamesh as y Coad Hammurabi.

Shennaghys

Ta shennaghys çhaglym fys er ny t'er daghyrt. Tra t'ad jannoo ymmyd jeh myr ennym y vagher studeyrys, t'eh çheet er studeyrys as taishbyney recortyssyn mychione deiney, mooinjeryn, sheshaghtyn, cultooryn as çheeraghyn.

Çhengaghyn

Ta studeyrys er çhengaghyn scanshoil da studeyrys-sheelnaue. T'eh goaill stiagh studeyrys er çhengaghyn chlassicagh as jeinagh, chammah as cooishyn myr lettyraght, shennaghys as fallsoonys, as glare ny vun oc. Er y laue elley, ta studeyrys oaylleeagh er glare ny vagher er lheh (çhengoaylleeaght) as t'ee ny hoaylleeaght sheshoil.

Leigh

Cooish leagh ec quaiyl çhyndagh, yn Old Bailey ayns Lunnin.

Ellyn clistagh

Kiaull

Cuirrey kiaull ayns y Vozarteum, Salzburg.