She phylum dy ghianeyn marrey craghagh eh Chaetognatha (keeilyn-renaigagh). T'ad nyn guse vooar jeh bea marrey. Ta mysh 20% ny dooieyn er fys cummal ‘sy chryss venthagh. T'ad ry-akin er feie ny faarkaghyn.

Chaetognatha
Rheam fossylagh: Lower Cambrian–Recent


Rang oaylleeagh
Reeriaght: Animalia
Phylum: Chaetognatha
Leuckart, 1854
Rang: Sagittoidea
Claus & Grobben, 1905 [1]
Oardaghyn as kynneeyn

Ta chaetognathyn trooid-hoilshagh son y chooid smoo, agh ta kuse dy ghooieyn marrey dowin jiarg-buigh. T'ad 2-120mm er lhiurid.

Ta mysh 120 dooie ayn, ayns mysh 20 genera.[2] Ga nel vel shen monney, ta ymmodee cretooryn ayn. [3]

Jalloo-oaylleeaght reagh

She beiyn trooid-hoilshagh t'ayn, as ad ayns cummey shleiy, er ny rheynn dy baghtal ayns kione, corp as arbyl. Ta cooitinagh[noa] (cuticle) oc. Ta 4-14 jialgyn greimmee dooanagh er dagh çheu nyn ging, mygeayrt towl beill. Rish snaue, ta scaa skeaylley jeh'n wannal as coodaghey ny jialgyn. She cragheyderyn t'ayn, as t'ad jannoo ymmyd jeh ny jialgyn dys greimmey bea marrey elley.[4] Ta piyr ny ghaa dy heu-asnaghyn, as strughtooryn aynsyn gollrish goull asnee[noa] (fin ray) eeast. Ta ny goullyn shoh jeant jeh far-chrackan bunneydagh kianglt rish yn epiderm. Cha nel ad coreggyragh rish goullyn asnee eeast. Ta asney arbyllagh coodaghey y famman. Ta organeyn bea-hoilsheydagh er asnaghyn daa ghooie, Caecosagitta macrocephala as Eukrohnia fowleri.[5][6] T'ad snaue er roie beg, liorish tonnaghey kirpey drommey-gaillagh. Ta'n asney fammanagh seiy as ny h-asnaghyn kirpey co-soieaghey as stiurey.[7]

Ta nieu-nearag, tetrodotoxin, ec kuse jeu myr saase cur cragh fo chosh.[8]

Cha nel peritoneum oc. Ta'n towl kirpey rheynnit ayns shamyr er dagh heu ny kirpey, as shamyryn elley çheusthie y ching as famman.[4] Ta beeal oc, feeacklyn beggey, yl-hooillyn as corys nearag. Cha nel corys ennalagh ny corys folley oc.

Ta'n beeal kianglt rish farang muskylagh, as fairaigyn smarree ayn. Ta collane jeeragh skeaylley dys yn thoyn roish yn 'amman. Ta'n chollane lheie bea, as ta piyr dy ghiverticula aynjee.[4] Ta kippeenyn gymmyrkey stoo trooid y chorp, as ta stoo fuillee goll er sheeley magh trooid y thoyn ny trooid y chrackan hene.

She corys nearag neuchramp t'ayn: fainney nearag ghaingleenagh mygeayrt yn 'arang. Ta ny gaingleenyn skeaylley er feie y chorp; she yn gaingleen cooylagh eh y fer smoo. Ta friogganyn ennee reaghit myr straihyn rish lhiattee y chorp; t'ad jannoo obbyr linney çheualagh yeeastyn, foddee. Ta straih elley rish y chione as mwannal.[4] Ta daa yl-hooill ayn, jeant jeh ymmodee sooillagyn cappan ghaahagh. Ta ny rhabdomereyn sooilley oc caghlaait ass mynphiobanyn.

Geddyn sliught reagh

She dooieyn daa-ghooghyssagh t'ayn; ta oohyn as sheel oc.[3] Ta maggleyn 'syn arbyl, as sheelaneyn oohrey ec kione jerree y towl kirpey. Ta sheelyn faagail ny maggleyn as gappaghey 'sy towl kirpey; eisht t'ad snaue dys bleddyr sheelagh as goll er paggal myr finneig heelagh[noa] (spermatophore).[4]

Rish colleeys, t'ad cur finneig heelagh er mwannal y cheilley. Ta'n sheel snaue magh cour piyr dy ghoralyn rish yn arbyl. T'adsyn kianglt rish yn 'eddan ooh, raad ta ny h-oohyn appee tannaghtyn, as ta'n sheel nyn dorraghey.[4]

Ta ny h-oohyn torrit nyn mea varrey; t'ad goll lesh y tidey, ny kiangley rish algey. Cha nel keim vea laarvey oc; t'ad breh 'sy cummey aasit, agh ny sloo.[4]

Imraaghyn reagh

  1. Sagittoidea Claus and Grobben, 1905. Integrated Taxonomic Information System. Feddynit er 2012-02-08.
  2. World Register of Marine Species. Feddynit er 2013-02-12.
  3. a b Bone, Q. et al. (1991). The Biology of Chaetognaths. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-857715-7.
  4. a b c d e f g Barnes, Robert D. (1982). Invertebrate Zoology. Philadelphia, PA: Holt-Saunders International, 1046–1050. ISBN 0-03-056747-5.
  5. Haddock, S. H. D. & J. F. Case (2004). "A bioluminescent chaetognath". Nature 367 (6460). doi:10.1038/367225a0. 
  6. Thuesen, E. V., F. E. Goetz & S. H. D. Haddock (2010). "Bioluminescent organs of two deep-sea arrow worms, Eukrohnia fowleri and Caecosagitta macrocephala, with further observations on bioluminescence in chaetognaths". The Biological Bulletin 219 (2). PMID 20972255. 
  7. Jordan, C. E. (1992). "A model of rapid-start swimming at intermediate Reynolds number: undulatory locomotion in the chaetognath Sagitta elegans". Journal of Experimental Biology 163 (1). 
  8. Bone, Q. et al. (1991). "The tetrodotoxin venom of chaetognaths", The Biology of Chaetognaths. London: Oxford University Press, 55–60. ISBN 978-0-19-857715-7.

Kianglaghyn çheumooie reagh