Arroghyr

She lus bearkanagh eh arroghyr (Araucaria araucana). T'eh dooghyssagh da'n Çhillee yiass veanagh as yn Argenteen heear veanagh, ayns ardjyn erskyn 1000m dy cadjin.

Arroghyr
Arroghyr
Rang oaylleeagh
Reeriaght: Plantae Rheynn: Pinophyta Rang: Pinopsida Oardagh: Pinales Kynney: Araucariaceae Genus: Araucaria Dooie: A. araucana
Ennym daa-ennymagh
Araucaria araucana (Molina) K. Koch

Jalloo-oaylleeaght

She billey sheer-ghlass t'ayn. T'eh gaase dys 40m er yrjid as 2v er crantessen. Ta ny duillagyn echey trooraneagh as geyre, mysh 3-4 kentimeadar er lhiurid. T'ad çhiu, creoi as gollrish crottylyn. T'ad ry-akin er fud y villey, er lhimmey jeh shenn vanglaneyn.

She dooie dioecious t'ayn; cha nel birk 'irrinagh as bwoirrinagh er yn un villey, son y chooid smoo. T'ad goll er pollnaghey liorish y gheay. Ta birk 'irrinagh dronuillagagh, mysh 8-12 kentimeadar er lhiurid as 5-6 kentimeadar er lheead. Ta birk woirrinagh cruinney, as 12-20 kentimeadar er lhiurid.

Duillagyn arroghyr

Birk woirrinagh

Birk 'irrinagh

Ennym

Hug Molina yn ennym Pinus araucana er ayns 1782. Ayns 1789, chroo de Jussieu genus noa da'n dooie (Araucaria), as ayns 1797 hoilshee magh Pavón coontys noa jeh myr Araucaria imbricata. Cha row shen ny ennym cooie, er y fa nagh ren eh ymmyd jeh'n ennym dooieagh currit er ec Molina. Fy yerrey, ayns 1873, hoilshee magh Koch Araucaria araucana. Ta araucana ass ennym ny Mapuche 'sy Spaainish, araucanos. V'adsyn cliaghtey çhaglym rassyn ny biljyn 'sy Çhillee