Heertçh
She ellanragh anerit eh Heertçh (Gaelg Albinagh: Hiort, Baarle: St Kilda). T'eh soit 64 km (40 mi) çheu heear heear hwoaie veih Ooisht y Twoaie 'sy Cheayn Sheear. T'eh goaill stiagh ny h-ellanyn smoo eearagh jeh Ellanyn Heear ny h-Albey. She Heertçh yn ellan smoo 'syn ellanragh, as she ayn ta ny h-eayninyn s'yrjey 'sy Reeriaght Unnaneysit. Ta tree ard-ellanyn elley 'syn ellanragh - Dùn, Soaigh, as Boraraigh. Ta ny h-ellanyn goll fo reirey ec Comhairle nan Eilean Siar.
Va deiney cummal er yn ellanragh er feie daa villey-bleeaney, agh cha row ny smoo na 180 deiney cummal er yn ellan traa erbee. Daag y pobble ym-lane yn ellanragh 'sy vlein 1930. Jiu, cha nel pobble beayn er yn ellan, faagail magh skimmee choadee, agh ta labreeyn freayltys, arryltee as oaylleeyn ceau tammylt ayn car y touree.
Ta'n ellanragh er fud goll fo shellooderys Urras Nàiseanta na h-Alba ("Treisht Ashoonagh ny h-Albey"). Haink er dy ve coontit myr fer jeh ny queig Buill Eiraghtagh Ghowanagh ayns Nalbin 'sy vlein 1986. Ta daa horçh jeh kirree lheah foast cummal er yn ellanragh - keyrrey Hoaigh, sorçh Noa-littagh, as keyrrey Voraraigh, sorçh jeh'n Eash Yiarn. She boayl sheelree da ram sorçhyn d'ushagyn marrey, goaill stiagh y gantyn hwoaie, y phibbin Atlantagh, as y foillan Albinagh. She fo-ghooieyn dooie Heertçh ad drean Heertçh as lugh faiyr Heertçh.
Çheer-oaylleeaght reagh
She Heertçh yn ellan smoo mastey ellanyn yn ellanree as eh 670 hectareyn (1,700 acreyn) er eaghtyr. T'eh jannoo seose 78% jeh eaghtyr thallooin yn ellanree. She Soaigh ("Ellan ny Geyrragh" y Loghlynish) y nah ellan smoo as eh 99 hectareyn (240 acreyn) er aghtyr. Ta Boraraigh ("Ellan y Doon") ny hrass ellan smoo as eh 86 hectareyn (210 acreyn) er eaghtyr. Ta Soaigh ny lhie 0.5 km (0.31 mi) çheu heear hwoaie veih Heertçh as ta Boraraigh ny lhie 6 km (4 mi) çheu hiar hwoaie veih Heertçh. Ta ellaneenyn as stackyn 'syn ellanragh goaill stiagh Stac an Àrmainn, Stac Lì as Stac Leibhinis. By chooid jeh Heertçh eh en ellan Dùn, ellan ta coadey Bàgh a' Bhaile ("Baie y Valley"), ny Am Baile ("Y Balley") dy mennick, veih ny geayaghyn neear yiass, as eh kianglt rish yn ard-ellan liorish arc najooragh. Ansherbee, cha nel yn arc shen foast er mayrn as eh scryssit foddey er dy henney.
She Conachair (430 m, 1,410 tr) er ellan Heertçh, beggan çheu hwoaie jeh'n valley, y boayl s'yrjey 'syn ellanragh. Ta Oiseabhal (290 m, 950 tr) ny lhie 'sy niar as ta Mullach Mòr (361 m, 1,185 tr) ny lhie çheu heear veih Conachair. Ta Ruadhbhal (137 m, 449 tr) as Mullach Bi (358 m, 1,175 tr) shassoo dy jeean mastey ny h-eayninyn heear noi'n Cheayn Sheear. She Mullach an Eilein (384 m, 1,260 tr) y boayl s'yrjey er Boraraigh as she Cnoc Glas (378 m, 1,240 tr) y boayl s'yrjey er Soaigh. Ta Stac an Àrmainn shassoo 196 m (643 tr) veih eaghtyr yn 'aarkey as ta Stac Lì shassoo 172 m (564 tr) er yrjid.
Galleree reagh
- Jallooyn Heertçh
-
Y Traid ayns Bàgh a' Bhaile -
Stac Leibhinis -
Soaigh -
Shamyr scoill as y cheeill -
Reayrt er Boraraigh as ny Stackyn veih Conachair -
Tholtanyn ayns Gleann Mòr -
Bàgh a' Bhaile -
Reayrt er Dùn veih Ruadhbhal -
Stac an Àrmainn lesh Boraraigh er chlee as Stac Lì er yesh -
Reayrt er Loch Hiort, ny Bàgh a' Bhaile myr t'eh enmyssit ny kearytyn
Kianglaghyn mooie reagh
- Hiort.co.uk ec Urras Nàiseanta na h-Alba (Gaelg ny h-Albey)
- Plana Riaghlaidh Làrach Dualchas na Cruinne 2012–17 ("Plan Reillee Voayl Eiraghtagh Dowanagh 2012-17") (Gaelg ny h-Albey)
- St Kilda/Hiort ec Pròiseach nan Ealan