She possan dy veiyn ushtagh eh Cnidaria, as mysh 9 000 dooie aynsyn, adsyn nyn gretooryn ny marrey son y chooid smoo. Ta cnidoctyeyn (killagyn guinney) yn ard-chowrey oc. Ta'n corp oc jeant dy vesoglea, gleihagh neuvio, eddyr daa vrat epithelium. Ta daa chummey kirpey oc: medusae snauee as pollypyn soit. Ta shimmeadraght raadeeoil ec y jees oc, as çhionnagyn as cnidoctyeyn oc mygeayrt y veeal oc. Ta un shamyr chorp oc, as ymmyd jeant jeh son lheie, keckey as tayrn ennal.

Cnidaria
Rheam fossylagh: Ediacaragh - jiu

Bayrnyn mooarey, Chrysaora fuscescens


Rang oaylleeagh
(neu-rheynnit): Radiata
Reeriaght: Animalia
Phylum: Cnidaria
Fo-phylum/Rang
Fir nagh vel nyn gnidarianyn, foddee: [2][3]

Ta cnidaria geddyn sliught gyn keintys. Ta çhymshal bea cramp oc, as keimyn myr pollyp neucheintyssagh as myr medusa keintyssagh oc dy cadjin.

Ta cnidaria gee cretooryn son y chooid smoo, veih plankton dys beiyn ymmodee keayrtyn ny smoo na ad hene. Ta kuse jeu beaghey er troar algey shimboshagh, as ta beggan sheadaneyn ayn. Ta beiyn elley gee adsyn, goaill stiagh crossagyn marrey, shilleeinyn marrey, eeastyn as shligganee marrey. Ta skerryn corralagh bun kuse dy vuill smoo troaragh ny cruinney, as coadey glasseraght ayns cryss tidee as slystyn noi strooyn as tidyn lajer. Cha nel corral ry-akin agh ayns ushtey çheh thanney ny marrey, agh ta cnidaria elley cummal ayns ushtey dowin, marrey ardoil, as ushtey millish.

Ta shiartanse dy chnidaria gaueagh da deiney, cubosoa er lheh.

Ard-chowraghyn reagh

Son ny smoo fys jeeagh-shiu er: Porifera Ctenophora , as Bilateria

Ta cnidaria ny s'crampey na faastguinyn, as ny sloo cramp na bilateria (dagh ooilley baagh elley, bunnys). Gollrish faastguinyn as ctenophora, ta daa vrat killagyn oc as brat gleihagh eddyr oc, y mesoglea. Ta tree bratyn killag ec beiyn ny s'crampey, as adsyn gyn brat gleihagh eddyr oc. Ny yei, ta cnidaria ny s'crampey na faastguinyn: ta kianglaghyn as far-chrackanyn eddyr nyn gillagyn; muskylyn oc; corysyn nearag oc; as oltyn keeallagh ec kuse jeu. Chammah's shen, ta cnidoctyeyn oc; t'ad lhiggey gollrish shleiyaghyn marrey, as ymmyd jeant jeh son dy ghreimmey bee son y chooid smoo, agh ta shiartanse dy ghooie jannoo ymmyd jeu myr akeryn chammah[4].

Cnidocyteyn reagh

 
Nematocyst hydra roish lhieggey.
    Cilium "glass"[5]
 
Oardagh lhieggey cnida ayns nematocyst hydra[5]
    Operculum (farkyl)
    "Mair" ta caghlaa çheu sthie magh
/// Wheddyryn
    Nieu
    Crackan y ghreih
    Feill y ghreih

Ta ny killagyn guinney shoh jannoo obbyr shleiy varrey; ta snaie kiangley yn wheddyr rish y killag hene. Ta tree sorçhyn dy chnidocyte ayn: [4][5]

  • Ta nematocyst tilgey nieu stiagh 'sy ghreih, as ta wheddyryn oc son dy yeenysal ayns feill y ghreih. Ta nematocyst ec y chooid smoo dy ghooie[4].
  • Ta spirocyst kiangley y dreih, liorish fuilt veggey lhiantagh er y snaie. Cha nel ad goll stiagh trooid y chrackan ny tilgey stiagh nieu. Cha nel spirocystyn agh ec Anthosoa (askaidyn marrey as corral)[5].
  • Cha nel ptychocyst son greimmey dreihyn. Snaieyn ny killagyn er ny lhiggey magh, ta ymmyd jeant jeu son dy hroggal piobanyn, as ta ny beiyn cummal ayndauesyn. Cha nel ad ry-akin agh ec Cerianthria, askaidyn marrey piobanagh[5].

Shoh ard-oltyn chnidoctye: [4][5]

  • Cilium (folt keyl), as eshyn deamey harrish y vaare as jannoo obbyr glass. Cha nel cilia ec spirocystyn.
  • Kishtey creoi, cnida. Ta'n snaie hene as mestey stoo kemmigagh ayn, goaill stiagh nieu ny gleiy ny'n jees oc.
  • Rheynn feddanagh jeh boalley y chnida. Ta'n rheynn shoh goll stiagh 'sy chnida, gollrish mair laue rubbyr er ny seiy stiagh. Tra vees y cnidocyte lhiggey, vees y mair sniggal magh (gollrish bolgey y laue rubbyr derrey vees y vair sniggal magh reesht). My nee nematocyte nieunagh t'ayn, vees wheddyryn er baare y "vair", as adsyn greimmey er feill y ghreih.
  • Snaie. Ta'n snie ny lheanaghey jeh'n "vair", as t'eh caslit mygeayrt eck derrey vees y cnidocyte lhiggey. Dy cadjin, she snaie follym t'ayn, as eshyn gymmyrkey stoo kemmigagh veih'n chnida dys y dean.
  • Operculum (farkyl) er kione y chnida. Ta opercula un-farkylagh as fir tree-farkylagh, as farkylyn ny tree-farkylagh soit myr shlissagyn berreen.
  • Corp y chillag, as eshyn jannoo ny rheynnyn elley.

Imraaghyn reagh

  1. Medusosoa rere The Taxonomicon - Taxon: Subphylum Medusozoa – 2007-07-10
  2. Collins, A.G. (2002). "Phylogeny of Medusozoa and the Evolution of Cnidarian Life Cycles" (Baarle). Journal of Evolutionary Biology 15 (3): 418-432. doi:10.1046/j.1420-9101.2002.00403.x. Feddynit er 2008-11-27. 
  3. Zrzavý, J. & Hypša, V. (2003). "Myxozoa, Polypodium, and the origin of the Bilateria: The phylogenetic position of "Endocnidozoa" in light of the rediscovery of Buddenbrockia" (Baarle). 'Cladistics' 19 (2): 164–169. doi:10.1111/j.1096-0031.2003.tb00305.x. 
  4. a b c d Hinde, R.T., (1998). "The Cnidaria and Ctenophora", ayns Anderson, D.T.,: Invertebrate Zoology (Baarle). Oxford University Press, 28-57. ISBN 0195513681.
  5. a b c d e f Ruppert, E.E., Fox, R.S., and Barnes, R.D. (2004). Invertebrate Zoology, 7 (Baarle), Brooks / Cole, 111-124. ISBN 0030259827.